De verwijten vliegen over en weer. De Europese Commissie verwijt de Britse vaccinproducent AstraZeneca zich niet aan het contract met Brussel te houden en eist een antwoord op de vraag waarom. Het bedrijf meldde vrijdag dat het maar een klein deel van de beloofde vaccins kan leveren. Dat betekent dat de Europese lidstaten de komende maanden op tientallen miljoenen minder doses kunnen rekenen.

AstraZeneca geeft de Commissie weer de schuld: jullie waren zo laat met het afsluiten van een contract met ons, daardoor hadden wij niet genoeg tijd om de productieproblemen op te lossen. Bovendien voelt het bedrijf zich niet verplicht om te leveren, omdat er in het contract alleen sprake is van een belofte om onze best te doen voor levering, zei Pascal Soriot, topman van AstraZeneca, dinsdag in interviews.

Slecht

Die uitspraken vielen bijzonder slecht in Brussel. De Commissie reageerde afkeurend op de woorden van de topman. De verantwoordelijke Eurocommissaris Stella Kyriakides van Volksgezondheid zei woensdag tijdens een persconferentie dat de opvatting dat het bedrijf niet verplicht is te leveren „niet correct en ook niet acceptabel” is.

Ook stelde Kyriakides dat AstraZeneca niet vóór het tekenen van het contract had aangegeven dat er mogelijk problemen zouden optreden vanwege het feit dat de EU maanden later tekende dan bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, waar er op dit moment geen problemen zijn met het leveren van de vaccins.

De twee partijen gingen na alle publieke verwijten woensdagavond weer met elkaar om tafel. AstraZeneca had eerder die dag aangegeven niet te komen, omdat ze niets nieuws zouden hebben te melden. Toch kwam Soriot uiteindelijk wel opdagen.

Echte oplossingen voor het verminderde aantal vaccins en de productieproblemen bleven echter uit. Er blijft sprake van „aanhoudende onduidelijkheid” over de leveringen, twitterde Kyriakides. Wel is de toon van communicatie en samenwerking verbeterd, meldden de Commissie en de farmaceut na het overleg.

De vraag op dit moment is welke vervolgstappen de Commissie gaat zetten. Hoewel de samenwerking met AstraZeneca nu beter moet zijn, zit het dagelijks bestuur van de EU alsnog met een probleem: flink minder vaccins.

De Commissie zou juridische stappen tegen het bedrijf kunnen nemen voor vermeende contractbreuk, maar dat is nu geen oplossing. Een juridisch proces is niet een kwestie van dagen, maar jaren. Dat is dus geen methode om snel meer doses te krijgen, klinkt het.

Besparen

Het dagelijks bestuur zou ook financiële voordelen kunnen eisen, omdat het bedrijf niet aan de verwachtingen voldoet. De Commissie heeft zo’n 336 miljoen euro voor het AstraZeneca-vaccin gereserveerd, maar zou daarop kunnen besparen. De Europese lidstaten willen echter koste wat het kost op korte termijn genoeg vaccins voor alle burgers en willen juist niet de indruk wekken dat er daarop wordt bespaard.

Een andere mogelijkheid waarover nu in Brussel wordt gesproken, is het instellen van een verplichte goedkeuring voor de export van vaccins uit de EU naar niet-Europese landen. De Commissie heeft aangegeven dat dit niet een ban op de export van vaccins betekent. Het zou alleen meer inzicht moeten geven in waar de vaccins naartoe vertrekken. Het opeisen van alle vaccins in de EU voor Europese burgers is bovendien zeer moeilijk, omdat dit wereldwijd de reputatie van de EU zal aantasten.