Twee hallen van het Rotterdamse evenementencomplex Ahoy werden tijdens de eerste golf omgetoverd tot opvangplek voor coronapatiënten. Uiteindelijk bleven de bedden leeg. De prognose dat ziekenhuizen in de regio overspoeld zouden worden met patiënten, pakte in de praktijk minder somber uit dan gedacht.

In de Britse hoofdstad gebeurde iets soortgelijks. Daar kwam een veldhospitaal, vernoemd naar de beroemde oorlogsverpleegkundige Florence Nightingale. Dat telde ruim 1500 bedden, waarvan enkele tientallen bezet werden.

De Britten zullen de voorziening weer gebruiken zodra het nodig is, maar in Nederland lijken alternatieve locaties deze tweede golf minder in beeld. Hoe dat komt? „De bottleneck zit ’m niet in het gebrek aan bedden, middelen of spullen”, zegt Mariël Croon, woordvoerder van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). „Het probleem is dat we geen handen aan het bed hebben. Dat wordt niet anders als we een veld- of noodhospitaal zouden optuigen. Want wie gaan dat dan bemensen?”

Met voldoende verpleegkundigen en artsen hadden ziekenhuizen misschien zelf de capaciteitsproblemen ook wel kunnen oplossen, legt Croon uit. „Maar nu valt het al niet mee om de ic’s op te schalen. Andere afdelingen moeten dicht om mensen te vinden die op de ic aan de slag kunnen. Die sluiten niet zozeer om meer bedden te krijgen.”

Luchtsluis

Het Utrechtse Universitair Medisch Centrum gebruikte tijdens de vorige coronagolf het zogenoemde calamiteitenhospitaal als opvanglocatie. De noodvoorziening in de kelder van het Utrechtse ziekenhuis is bedoeld voor slachtoffers van grote ongelukken of calamiteiten. En die functie moet het behouden voor noodgevallen, zegt woordvoerder Joris Prinssen.

Daarom is een speciale sluis gebouwd om de ‘gewone’ plekken te scheiden van de ic-bedden. Zo kunnen slachtoffers van bijvoorbeeld een brand in een verpleeghuis of aanslag terecht in het hospitaal zonder in aanraking te komen met corona. Dankzij een luchtsluis kan het virus niet van de ene naar de andere kant.

Momenteel bezet een enkele patiënt een plek in het ondergrondse hospitaal. „Bij uitbreiding is vooral de vraag: zijn er genoeg handen beschikbaar? Meer bedden hebben we wel, maar voor extra personeel moeten we verlof intrekken of reguliere zorg afschalen.”

Een toename van coronapatiënten gaat in eerste instantie ten koste van de reguliere zorg, zegt ook Wim Pleunis, woordvoerder van het Regionaal Overleg Acute Zorg Brabant. Die zorg werd tijdens de eerste golf helemaal afgeschaald in zijn regio. „Anders dan toen zijn nu meer zorgmedewerkers ziek of nog niet hersteld van de coronapiek vorig voorjaar.”

Brabantse ziekenhuizen sturen patiënten nu wel versneld naar huis, mét zuurstofapparatuur, om daar met ondersteuning van de huisarts op te knappen. Lang niet elke patiënt komt daar echter voor in aanmerking. Slechts een paar per week, schat Pleunis. „Maar elk bed telt.”

Zorghotels

Voor coronapatiënten die wel zorg nodig hebben, maar nog niet naar huis kunnen, zoekt de GGD een oplossing. Sommige regio’s kozen ervoor zorghotels op te zetten, anderen brengen Covid-patiënten onder op cohortafdelingen in zorginstellingen. Vorige week waren er bijna 900 bedden op dit soort locaties buiten het ziekenhuis bezet.

Meer bedden zijn beschikbaar, weet de overkoepelende organisatie GGD GHOR. Maar of ze kan voldoen aan een toenemende vraag naar zorg buiten het ziekenhuis, hangt ook af van het mankracht. „Bedden klaar hebben is één ding, maar er moet wel voldoende personeel zijn.”