Terwijl Nederland enkele weken voorbereidingstijd nodig heeft, stroopte Israël vrijwel onmiddellijk de mouwen toen de vaccins arriveerden. Dagelijks krijgen meer dan 150.000 Israëliërs het Pfizer/BioNTech-vaccin toegediend. Ruim 10 procent van de bevolking heeft al een eerste dosis ontvangen.

De vaccinatiebereidheid van Israëliërs is traditioneel hoog. Dat is niet zo vreemd, want vaccins horen er in de Joodse staat helemaal bij. Zo is bijvoorbeeld de griepprik ieder jaar beschikbaar voor oud én jong (vanaf zes maanden).

Religieuze bezwaren tegen het fenomeen vaccinaties leven er nauwelijks. Op ieder mens rust de verplichting om alles te doen wat in zijn of haar vermogen ligt om gezond te blijven, leert het Jodendom. Islamitische Israëliërs houden het bij een arabisch gezegde: „Laat het in Gods hand, maar gebruik eerst je verstand.”

Toch betekent dit niet dat het coronavaccinatieprogramma ‘Latet katef’ (‘geef je schouder’) geheel rimpelloos verloopt. Interessant is de discussie in de media over de vraag of het inenten op sabbat door mag gaan.

Een belangrijk deel van de Israëliërs hecht sterk aan de sabbatrust. De ontheiliging van de rustdag wordt beschouwd als een religieuze doodzonde. Veel Israëlische gezondheidsorganisaties gaan op sabbat echter gewoon door met vaccineren, onder meer van Arabische Israëliërs.

Dit is tegen het zere been van verschillende orthodox-religieuze Joden. Zo liet Uri Maklev, parlementslid namens de ultraorthodoxe UTJ-partij, van zich horen. In suggestieve bewoordingen laakt hij het vaccinatiebeleid met betrekking tot de sabbat. „Hoe is het mogelijk om een zegen te verwachten over het werk van hun (de gezondheidswerkers, AG) handen als zij de sabbat ontheiligen?”

Opvallend is overigens dat de kritiek zich niet zozeer richt op het toedienen van het vaccin op sabbat, maar op het feit dat er voor de registratie van patiënten computers worden gebruikt. Ook zou het vaccinatieprogramma het gebruik van auto’s op de rustdag in de hand werken.

De strikte sabbatvoorschriften betekenen niet dat de gezondheidszorg in Israël op de rustdag platligt. Een van de leidende principes binnen het Jodendom is ‘pikuah nefesh’. Het houdt in dat het redden van een mensenleven boven het naleven van andere religieuze voorschriften gaat. Welnu, de Israëlische minister van Gezondheidszorg, Yuli Edelstein, verdedigt zijn vaccinatiebeleid met een beroep op ‘pikuach nefesh’.

De meerderheid van de rabbijnen die zich roert in de media bevestigt dat de regel van ‘pikuach nefesh’ van toepassing is: het geven van een vaccin legitimeert de ontheiliging van de sabbat. Toch zijn ze het niet eens met de huidige gang van zaken. Hoe zit dat?

24 uur

Het vaccinatieprogramma gaat zeven dagen per week door. Maar niet 24 uur per dag en dát veroorzaakt de religieuze bezwaren. De uitzonderingsregel ‘pekuach nefesh’ is enkel van toepassing als er de rest van de week 24 uur per dag wordt gevaccineerd, aldus veel orthodoxe rabbijnen. Er zijn nu nog mogelijkheden te over om ‘sabbatsvaccinaties’ te plannen op een reguliere werkdag.

De demissionaire regering lijkt niet onder de indruk. Premier Netanyahu beseft dat zijn politieke carrière mede afhangt van een succesvol verloop van het vaccinatieprogramma.

De auteur woont in Jeruzalem en werkt voor het Centrum voor Israëlstudies