Prof. Hiebsch, hoogleraar op de Kooiman-Boendermaker Leerstoel voor Luther en de geschiedenis van het (Nederlandse) lutheranisme aan de Theologische Universiteit Kampen, coördineerde het nummer, waarin drie auteurs over bijzondere wetenschappelijke bibliotheken schrijven. Zelf neemt ze de bibliotheek van het Evangelisch-Luthers Seminarium onder de loep, dr. Bart Wallet bespreekt een aantal Joodse bibliotheken en Jacob van Sluis gaat in op de boekenverzamelingen in Franeker en Emden.

De bibliotheek van het Evangelisch-Luthers Seminarium dateert uit de negentiende eeuw. Hiebsch: „Als religieuze minderheid kregen de lutheranen in Nederland toen pas de gelegenheid om een eigen theologische opleiding te starten. Voor die tijd kregen de voorgangers hun opleiding voornamelijk in Duitsland.”

Het betekent niet dat er geen oudere werken zijn. „De bibliotheek herbergt veel boeken van Luther in de oude uitgaven, zodat de studenten toegang hadden tot het werk van de reformator.”

Augsburgse Confessie

De bibliotheek bezit ook een grote collectie prenten en penningen, die deels waren uitgebracht ter gelegenheid van de eeuwfeesten van de Reformatie en de Augsburgse Confessie. Een groot deel ervan bevindt zich nu als bruikleen in Museum Catharijneconvent te Utrecht. De bibliotheek zelf is ondergebracht aan de Universiteit van Amsterdam.

In die stad hebben ook twee omvangrijke Joodse boekencollecties een plaats gekregen, namelijk de Ets Haim-Livraria Montezinos en de Bibliotheca Rosenthaliana. Ets Haim is gevestigd in een van de bijgebouwen van de Portugese Synagoge. Er is momenteel een aantal uitgaven te bewonderen die zijn verschenen ter gelegenheid van de opening van de synagoge in 1675.

Wallet schrijft in zijn bijdrage ook over de zwerftocht die de collecties tijdens en na de Tweede Wereldoorlog hebben gemaakt. Hiebsch: „Een deel van het boekenbezit ging in de oorlog naar Frankfurt en een ander deel ging in 1978 in een geheime deal naar Israël. De meeste boeken zijn weer teruggekomen.”

Niet vergeten

Het derde artikel gaat over de gereformeerde bibliotheken van Franeker en Emden en is geschreven door Jacob van Sluis, die aan beide bibliotheken is verbonden geweest. In Franeker betreft het de voormalige universiteitsbibliotheek die nu een plaats heeft gevonden in gebouw Tresoar in Leeuwarden. In de Johannes a Lasco Bibliothek in de Grote Kerk te Emden is veel werk te vinden over de geschiedenis van de gereformeerde theologie.

Hiebsch vindt het niet alleen belangrijk dat de bibliotheken behouden blijven, maar ook dat mensen er kennis van nemen. „Nederland kent uit de tijd van de Reformatie een zeer divers religieus landschap. Deze en andere bibliotheken zijn de verzamelplaatsen van de culturele erfenis van deze religieuze gemeenschappen. Het is belangrijk dat we dat niet vergeten.”