Tot verbijstering van een deel van de agrarische achterban steunde de SGP de aanscherping van de natuurdoelen in de nieuwe stikstofwetgeving, die dinsdag door de Tweede Kamer gaat. In 2035 moet de stikstofuitstoot de helft lager zijn dan in 2019. In het wetsvoorstel stond aanvankelijk alleen 26 procent voor 2030.

Volgens Van Westreenen, eigenaar van een agrarisch adviesbureau en lid van de ‘landbouw-denktank’ van de SGP, is dat onhaalbaar zonder forse gedwongen inkrimping van de veestapel.

De nummer 24 op de SGP-kieslijst voor de komende Kamerverkiezingen wordt sinds donderdag overspoeld door boze reacties van klanten. „Niemand begrijpt dit. Mensen spreken mij aan als SGP’er. Maar ik ben niet van plan dit nieuwe standpunt te verdedigen. Zoals het er nu voor staat, heb ik geen behoefte om voor de SGP campagne te gaan voeren”, zegt hij vrijdagmorgen.

Tijdens een vooroverleg op 5 december van een aantal SGP-prominenten met Kamerlid Roelof Bisschop was volgens Van Westreenen afgesproken dat de SGP tegen deze wet zou stemmen als er een aanscherping van het milieudoel zou komen. Twee andere aanwezigen kunnen zich dat echter niet herinneren.

Dat de partij woensdag samen met SP en 50PLUS een akkoord sloot met de coalitie, verraste Van Westreenen. Wat de SGP in het akkoord binnenhaalde, is de juridische borging van de legalisering van de zogeheten PAS-melders. Dit zijn ruim 3600 bedrijven, overwegend agrarische, die grote problemen hebben met het verkrijgen van een milieuvergunning. „Een mooi winstpunt”, zegt Van Westreenen, „maar minister Schouten hád dit al toegezegd.”

De SGP heeft volgens hem de afgelopen jaren veel goodwill opgebouwd onder boeren. „Maar dat lijkt nu in één klap teniet gedaan. Het kwaad is geschied en niet meer te herstellen. Dit wordt ons tot 2035 nagedragen.”

Bisschop geeft in een reactie aan dat de Kamerfractie uit de gang van zaken de les heeft getrokken dat zij in een „hogedrukpan-traject meer tijd moet eisen om ook tijdens het proces contact te houden met achterban en deskundigen. Dit zullen we in de toekomst niet meer zó doen”, zegt het SGP-Kamerlid.

Wel houdt hij overeind dat de wet door de inbreng van de SGP op belangrijke punten verbeterd is. „Denk aan de PAS-melders. Boeren zijn bovendien enthousiast over het Landbouwakkoord dat gesloten gaat worden.”

Zeker, aanscherping van het milieudoel voor het jaar 2035 blijft zijn fractie „als een graat in de keel steken.” Maar die eis, die deze week door D66 en SP werd ingebracht, lag de zaterdag daarvoor, zegt Bisschop, „toen wij met onze deskundigen spraken, nog niet op die wijze op tafel. Hier wreekt zich de enorme tijdsdruk waaronder wij moesten werken.”

Vrijdagmiddag hadden Bisschop en Van der Staaij met diverse personen van de kandidatenlijst die een link met de agrarische sector hebben, een nazit. „Ook zij moeten het kunnen uitleggen. En tegen alle boeren en kiesverenigingen zeg ik: wil je toelichting? Nodig ons uit.”

Bart Kemp uit Ede, voorman van de gematigde boerenactiegroep Agractie waar veel boeren uit de SGP mee sympathiseren, vindt dat de SGP moest kiezen uit twee kwaden. „Als de SGP zich niet bij het akkoord had aangesloten, was de verhoging van de stikstofdoelstelling toch doorgegaan. Maar dan waren de positieve puntjes er niet in gekomen.”

Lambert Polinder uit Doornspijk, voor de SGP lid van het algemeen bestuur van het waterschap Vallei en Veluwe, zit op een zelfde lijn. Hij was een week geleden bij het vooroverleg, maar zegt zich niet te kunnen herinneren dat afgesproken is dat de SGP sowieso tegen verhoging van het stikstofdoel zou stemmen. „Ik weet wel dat de SGP zou doen wat het beste is voor de toekomst van de agrariërs. We zaten in een duivels dilemma.”