Wat zijn de prognoses van de ECB voor de nabije toekomst?

De jongste voorspellingen gaan uit van een krimp in de eurozone dit jaar van 7,3 procent, gevolgd door een groei in 2021 van 3,9 procent. In september werd gerekend op respectievelijk een min van 8,0 procent en een plus van 5,0 procent. „De onzekerheid blijft groot”, benadrukte Lagarde.

Hoeveel geld wordt er uitgetrokken?

Afgelopen maart, toen er door de virusuitbraak in de financiële wereld onrust ontstond, kondigde de ECB een programma aan, aangeduid als PPEP, dat voorzag in 750 miljard euro. In juni kwam er 600 miljard bij. Nu verhogen de monetaire bestuurders in Frankfurt het bedrag met 500 miljard, tot alles bij elkaar 1850 miljard. Lagarde had in de achterliggende maanden al op gezinspeeld op een verdere uitbreiding.

Waar komen al die miljarden vandaan en waar zijn ze voor bestemd?

Uit het niets, de centrale bank heeft ze niet, maar maakt ze. Geldschepping, zoals het heet. Al die euro’s worden gebruikt om schulden op te kopen, in hoofdzaak staatsobligaties. Eerst was afgesproken dat deze actie halverwege 2021 zou stoppen, maar donderdag verlengde de bank de looptijd tot eind maart 2022.

Wat is de bedoeling van deze aanpak?

De eurolanden hebben veel kapitaal nodig om bedrijven te helpen en banen te behouden. Zij kunnen gemakkelijker en goedkoper lenen als beleggers –die schaffen in eerste instantie, bij de uitgifte, de obligaties aan– weten dat zij de stukken later kwijt kunnen aan de ECB. Het zorgt ervoor dat de rente laag blijft. En dat is prettig voor de regeringen, zeker in Zuid-Europa. Als de rente zou stijgen, ontstaat het risico dat zij op enig moment niet meer aan hun verplichtingen kunnen voldoen en dan raken zij in een zelfde situatie als eerder Griekenland.

De ECB mag volgens de Europese spelregels niet rechtstreeks obligaties kopen van overheden. Dat zou de druk om het zuinig aan te doen helemaal wegnemen.

Door obligaties te kopen die in bezit zijn van commerciële banken, krijgen die meer financiële middelen om kredieten te verstrekken en daarmee de economische bedrijvigheid te stimuleren.

Zo kunnen dankzij het ECB-beleid zowel overheden als banken eraan bijdragen de economische schade door corona te beperken.

De centrale bank koopt toch al veel langer obligaties op?

Klopt. Al in 2015 werd dit instrument geïntroduceerd. Inmiddels heeft de ECB voor ruim 3000 miljard euro (!) aan waardepapier uit de markt gehaald en zo is een even groot bedrag aan liquiditeiten in de economie gestroomd. PPEP komt daar bovenop. Het heeft een andere naam en is flexibeler bij de uitvoering, maar het principe is hetzelfde.

Wat gebeurt er met de rente?

Die staat op een extreem laag niveau, sommige tarieven zijn zelfs negatief. Daardoor heeft de ECB op dit punt weinig speelruimte meer. Sinds het begin van de pandemie zijn er dan ook geen aanpassingen geweest. Het opkopen van obligaties helpt, zoals aangegeven, om de rente laag te houden.

De huidige situatie is gunstig voor mensen die een hypotheek afsluiten, maar pakt verkeerd uit voor spaarders. Verder staan de pensioenen onder druk doordat fondsen meer vermogen moeten aanhouden om hun toekomstige uitkeringen te kunnen betalen.

Heeft de ECB nog meer achter de hand om de economie te steunen?

Een ander stimuleringsmiddel is –schrik niet van de naam– de TLTRO (spreek uit: teltro), afkorting voor een soort gratis geldloket voor banken. Die kunnen met deze regeling onder aantrekkelijke condities lenen in Frankfurt. Als zij het kapitaal gebruiken om kredieten te verstrekken, krijgen zij zelfs 1 procent rente cadeau. Die premie gold aanvankelijk voor de periode tot juni 2021, donderdag is er een jaar aan vastgeknoopt. In juni trokken de banken via deze faciliteit dik 1300 miljard euro aan. Er komen drie nieuwe rondes van zulke leningen.