Geboorte designerbaby’s zette deur op een kier, die kan nu niet meer dicht
Afgelopen maandag maakte een sonde met succes een landing op Mars. Dat nieuws werd echter overschaduwd door een ander bijzonder bericht: de geboorte van een genetisch aangepaste baby.
Al decennialang denken ethici na over de vraag hoe wenselijk het is om zulke designerbaby’s of wensbaby’s te ‘maken’. Dat is vooral omstreden omdat de genetische aanpassingen niet alleen het kind zelf raken maar in principe ook alle eventuele nakomelingen. De kans is klein dat er een ernstige fout optreedt, maar die is niet uitgesloten. Daarmee veroordeel je de persoon tot gedwongen onvruchtbaarheid.
Met die kennis in het achterhoofd verwacht je dat alle wetenschappers zorgvuldig met deze technologie omgaan. Helaas gebeurde dat niet. Dat blijkt al uit de manier waarop het nieuws naar buiten kwam. De Chinese onderzoeker He Jiankui vertelde zijn verhaal aan persbureau AP, zette filmpjes erover op YouTube en kreeg onverwachts spreektijd op een congres van genetici in Hongkong. Dat leidde tot grote verontwaardiging bij de collega-onderzoekers, omdat elke vorm van wetenschappelijke controle ontbrak, omdat er geen medische noodzaak was en omdat hij zich niet heeft gehouden aan ethische richtlijnen voor dit onderzoek.
Nota bene, nadat in 2015 er een eerste –eveneens Chinees– onderzoek is uitgevoerd aan genetische modificatie van menselijke embryo’s, riep de internationale wetenschappelijke gemeenschap nog hetzelfde jaar op tot een ban op knutselen met mensen, vooral als embryo’s zich verder zouden ontwikkelen. Maar drie jaar later is het al zo ver. Dit is wetenschappelijk hobbyisme van de slechtste soort, waarbij iemand naam wil maken ten koste van mensenlevens. Hoogstwaarschijnlijk gebeurde dat al, want He maakte in totaal 31 embryo’s, waarvan maar een deel is teruggeplaatst.
Het is dus niet vreemd dat er grote onrust ontstaan is onder wetenschappers. Zij zijn bang dat ze het vertrouwen verliezen van het grote publiek. Die zorg is terecht. De angst van wetenschappers raakt nu vooral de vraag of alles wel veilig gebeurt. Over de meer principiële vraag, of je deze ontwikkeling wel moet willen, lopen hun meningen sterk uiteen. Niet omdat de bezwaarden meteen vrezen dat er een soort supermens gebouwd wordt –zo eenvoudig is dat niet– maar wel omdat er een onomkeerbare wissel genomen wordt.
Die vraag is nu feitelijk achterhaald, tenminste, als blijkt dat de claim van He klopt: het is nu gebeurd. Wetenschappers wilden de deur dichthouden, maar dat is mislukt. Zij staat op een kier en kan niet meer dicht. De techniek erachter is bijna kinderspel en vraagt geen dure laboratoria. Dus staat de deur ook open voor anderen met verkeerde bedoelingen. Het overheersende, evolutionair getinte denkbeeld dat de mens niet meer is dan een veredelde blokkendoos, in combinatie met de drang naar autonomie en het overwicht van de wens van ouders ten opzichte van het belang van het kind, maken dat tot een verontrustende gedachte.
Hoofdredactie
