Waar het Woord is, is de weg
Alle grote en kleinere protestantse kerken hadden er een dit jaar: een generale synode. In gewoon Nederlands: een landelijke vergadering waarin alle gemeenten van een kerkverband zich vertegenwoordigd weten. Niet zelden wordt zo’n synode de hoogste gezagsinstantie genoemd van het kerkverband dat de synode organiseert. Maar die redenering klopt niet helemaal. Juist protestantse kerken hebben niet veel op met het ”magisterium”, het kerkelijk leergezag, dat door enkelen bepaald wordt. Het onderscheid tussen protestantse kerken en de Rooms-Katholieke Kerk is juist dat de geloofscompetentie, het ”sensus fidelium”, niet aan enkelen of één persoon wordt toegekend, maar aan alle gelovigen.
Dat wil overigens zeker niet zeggen dat die protestantse synodevergaderingen geen uitspraken doen over de leer. Of dat daar geen beslissingen genomen worden die het hele kerkverband raken. Maar juist synodes van protestantse kerken zijn hét toonbeeld van onderscheid met Rome.
Kerkelijke samenwerking was een thema dat in 2016 op vrijwel iedere synodale agenda stond. En ondanks kleine tekenen van hoop, was en is het refrein niet bemoedigend. Het wil niet echt, het loopt niet goed, de animo is gering, het stokt. Ja, verdeeldheid is zonde. Maar soms ook een gekoesterde boezemzonde.
Er is samenwerking. Plaatselijk. Soms gesanctioneerd door de landelijke kerk, soms op plaatselijk initiatief en niet zelden doordat personen uit meerdere kerken elkaar in het hart kijken. Dan verkruimelen de robuuste kerkmuren en worden het drempels. Of, zoals de oud gereformeerde ds. Johannes van der Poel het zei: Dan wordt een knelverband ineens een rekverband. En dan was ds. Van der Poel de eerste die graag „verbandloos” preekte, al preekte hij nimmer „verbondloos”, zoals hij het zei.
Maar heel veel rek zit er nog steeds niet in de protestantse verbanden. Op de drempel van de herdenking van 500 jaar Reformatie is er in de synodes veel gesprek, maar weinig beweging richting eenheid.
Misschien dat de diverse kerken nog eens goed moeten kijken naar de naam waarmee ze hun landelijke vergadering aanduiden. Want ”synode” is een van oorsprong Grieks woord dat je met enige taalkundige vrijheid kunt vertalen met ”samen op weg” (syn = samen, hodos = de weg).
Waar een Woord is, is een weg, stelde de synode van de Protestantse Kerk in Nederland het afgelopen jaar bij de bespreking van de toekomstplannen voor het kerkverband. Twee woordjes vervangen en alle synodes van de andere kerkverbanden zullen met deze uitspraak unaniem instemmen: Waar het Woord is, is de weg.
Het Woord is er. Nu de weg nog.
Het jaar 2016 was het jaar van de brexit, het Oekraïnereferendum en de couppoging in Turkije. In het thema Terugblik 2016 blikken RD-verslaggevers terug op de grote onderwerpen van het afgelopen jaar.
