Moe, concentratieverlies, slecht slapen. Ex-coronapatiënten hebben er soms nog maanden last van. Twee mensen die het Reformatorisch Dagblad eerder sprak, vertellen hoe het nu is.
Kortademig na traplopen
Halverwege maart kwamen Cor (74) Leni (72) Verhoeven in het ziekenhuis te liggen. Voor hun leven werd gevreesd. Toch bleef het Ridderkerkse paar „wonderlijk gespaard.”
Zes maanden later overheerst nog steeds de dankbaarheid. Het gaat met beiden de goede kant op. „We zijn voor 80 procent hersteld”, vertelt Cor. „Ik ben nog wat kortademig. Als ik bijvoorbeeld snel de trap oploop, moet ik boven bijkomen. Het lopen gaat ook nog niet voor 100 procent. Maar over het algemeen kunnen we weer goed uit de voeten.”
Het echtpaar verblijft uiteindelijk vijfenhalve week in het ziekenhuis en tweeënhalve week in zorghotel Aafje, beide in Rotterdam. Sinds 13 mei zijn ze weer thuis.
De eerste tijd na hun ontslag krijgen ze veel fysiotherapie, onder meer om te werken aan het uithoudingsvermogen. Fietsen, op de loopband, oefeningen om de longen te activeren. „Ik liep bovendien wat slingerend”, vertelt Cor. „Dat zou ook een gevolg van de ziekte zijn geweest. De fysiotherapie hielp om meer balans te krijgen.” Inmiddels is de therapie afgebouwd naar één keer in de veertien dagen.
Cor en Leni hebben veel bezigheden weer opgepakt. Ze gaan weg met de auto, Cor stapt graag op de fiets. „Mijn vrouw doet dat liever niet, maar dat komt doordat ze slechte ogen heeft. Dat heeft niets met corona te maken.”
Uit onderzoek blijkt dat ex-coronapatiënten soms nog maanden kampen met vermoeidheid, hoofdpijn, vergeetachtigheid en verlies van reuk en smaak. De beide zeventigers herkennen deze klachten niet. Behalve de kortademigheid merkt de zeventiger eigenlijk nog maar weinig gevolgen van de coronabesmetting.
Tests in het ziekenhuis wijzen eveneens uit dat het met Cors gezondheid de goede kant opgaat. „Looptesten, uithoudingstesten en bloedonderzoeken waren allemaal naar tevredenheid. Mijn longen zijn nog niet voor 100 procent hersteld. Maar de ontstekingen waren wel weg en ze zagen er mooi rood uit.”
Of de Ridderkerker bang is opnieuw besmet te raken, nu het virus weer oplaait? „Bang is een groot woord. Wel leven we voorzichtig. Nog voorzichtiger dan in maart. We merkten dat we zelf ook wat makkelijker werden toen de eerste golf voorbij was. Nu het virus zich opnieuw in deze mate ontwikkelt, vind ik dat best beangstigend. Wanneer stopt dit? Gaat het ooit over?”
Nog dagelijks ervaren Cor en zijn vrouw het „Godswonder” van hun genezing. „We zijn hierdoor bepaald bij de kortstondigheid van het bestaan. Dat het leven een handbreed is gesteld, hebben we echt ervaren. Als je de boodschap krijgt dat je vrouw gaat overlijden, is dat ontzaglijk. Maar God heeft ingegrepen. Alleen Hem past de eer.”
Vaker woord of naam kwijt
Vijf weken ziek, vijf weken opknappen, dacht ds. C. A. van der Graaf (39) uit Heerde. „Dat viel tegen”, vertelt de predikant ruim een halfjaar later. Nog steeds heeft hij te maken met vermoeidheid, vergeetachtigheid en concentratieverlies.
De predikant van de hervormde gemeente in Heerde komt in maart in het ziekenhuis terecht. In eerste instantie met een coronabesmetting, later krijgt hij daar meerdere longembolieën en een longinfarct overheen. Hij herstelt, maar zijn lichaam heeft een behoorlijke knauw gekregen.
Er volgt intensieve fysiotherapie. „Ik was blij dat ik daarmee mocht beginnen. Eindelijk iets doen wat me de goede kant op bracht.” Tegelijk merkt hij dan pas hoezeer het virus hem heeft aangetast. „Ik had het gevoel dat ik bij nul begon. Als ik de trap opliep naar boven, moest ik daar even uithijgen om op adem te komen. Terwijl ik redelijk fit was toen ik ziek werd.”
Inmiddels werkt hij op eigen kracht aan zijn conditie. „Fysiek heb ik de zaak weer op orde.” Ook de embolieën zijn gelukkig weggetrokken. „De longarts verwacht dat ik daar geen verdere schade aan overhoud.”
De predikant leidt in september enkele huwelijksdiensten is sinds begin oktober weer voor 50 procent aan het werk in zijn gemeente. „Ik maak halve dagen. Na vier uur is mijn werkdag wel weer voorbij. Mijn focus is minder.”
De mentale belasting van pastorale gesprekken en het leiden van kerkdiensten is groot. „Huis-tuin-en-keukengesprekken gaan prima, maar als ik in de rol van pastor ben, vraagt dat veel energie. Mentaal ben ik nog niet terug op het oude peil.” Ook heeft ds. Van der Graaf de indruk dat hij sneller iets vergeet. „Soms kan ik slecht op een woord of een naam komen. Dat had ik altijd wel, maar nu vaker dan vroeger. Het gebeurt dat ik twee keer dezelfde persoon bel met hetzelfde verhaal.” Maar, haast hij zich te zeggen: deze effecten kunnen ook komen door het feit dat hij er een paar maanden helemaal uit was.
De predikant ziet de herstelperiode niet als verloren tijd, al valt de snelheid waarmee hij opknapt hem wel tegen. „Ik geloof dat deze weg niet buiten God omgaat. Ik ben erbij bepaald dat ik een klein en kwetsbaar mens ben. In de periode van ziekte en herstel heb ik veel geleerd over de genade en liefde van God. Ook als je thuis zit en niks kunt doen, wordt Gods liefde niet minder. Tegelijk is het dubbel. Ik heb heus niet alleen maar juichend thuisgezeten.”
Is hij bang opnieuw besmet te raken? „Vanuit het geloof mag ik zeggen: nee. Maar ik merkte ook een huiver toen ik een tijdje geleden verkouden was. Er wordt echt aan je geschud. Het duurt even voor je het vertrouwen in je lijf terugkrijgt.”
Milde klachten, traag herstel
Mensen die corona hebben gehad, blijven soms lang ziek. Het Longfonds presenteerde deze week de resultaten van een onderzoek waaruit dat blijkt. Vooral patiënten met milde klachten zouden traag herstellen. Na een halfjaar kampen zij nog steeds met ernstige vermoeidheid, benauwdheid of een slechte algemene conditie.
De resultaten van het onderzoek zijn gekleurd omdat mensen zich er vrijwillig voor konden aanmelden. Daarnaast benaderde het Longfonds mensen uit de Facebookgroep ”Corona ervaringen en langdurige klachten”.
Eind september bleek dat het coronavirus niet alleen het lichaam maar ook de hersenen aan kan tasten. Dit leidt bij ex-coronapatiënten onder meer tot concentratieproblemen, overprikkeldheid en geheugenverlies. Volgens de Italiaanse onderzoeker Angelo Carfi geldt dit in het bijzonder voor mensen die in het ziekenhuis hebben gelegen, maar kunnen ook mensen die thuis herstellen de gevolgen ondervinden.
