„De Nederlandse kerken gaan vrijwillig terug naar dertig mensen per dienst. Ook zal er niet meer samen gezongen worden.” Dat liet minister Grapperhaus maandagochtend aan het ANP weten nadat hij had overlegd met het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO).
Dit weekend ontstond verontwaardiging nadat bekend werd dat de hersteld hervormde gemeente in Staphorst zondags drie diensten houdt met elk zeshonderd aanwezigen, diensten waarin ook wordt gezongen.
Maandagmorgen overlegde minister Grapperhaus van Eredienst met het CIO over de onstane ophef. De uitkomst is, aldus de minister, dat de kerken vanaf nu weer vrijwillig zouden afschalen naar maximaal dertig kerkgangers en dat er niet meer samen gezongen zal worden.
„We gaan nu weer terug naar de afspraken die we in maart hebben gemaakt met de koepelorganisaties”, zei Grapperhaus tegen de NOS. „Iedereen brengt offers. Kerken zien dat ook in.”
Hij benadrukte wel dat de regels niet afdwingbaar zijn. „We kunnen als overheid geen kerkgebouwen binnentreden, dat is een heel oud grondrecht. Maar ik vertrouw erop dat iedereen meedoet.” De afspraken gelden zolang het huidige maatregelenpakket van kracht is.
SGP-leider Van der Staaij reageerde maandagmorgen „geschrokken” op het nieuws. „Dit gaat wel erg ver en raakt ons allemaal diep. We moeten zorgvuldig wegen hoe we met dit advies omgaan.”
Eerder maandagmorgen wees Van der Staaij er nog op dat „er veel verschil zit tussen wat er kan op vliegvelden, op sportscholen, en winkels”, zodat het op zich niet vreemd is dat ook in kerken weer andere regels gelden.
Ook benadrukte hij dat kerken zoals die in Staphorst zich de afgelopen tijd „zeer hebben ingespannen” om de coronarichtlijnen zorgvuldig toe te passen en te handhaven. „Zij houden zich aan de geldende regels en geven daarin het goede voorbeeld.”
De naleving van de 1,5 meternorm betekent in de praktijk „voor de grote behoudende kerkelijke gemeenten dat circa een kwart van de kerk gevuld is en mensen vaak zelfs niet één keer per zondag een dienst kunnen bijwonen. Deze diensten hebben een sober karakter”, benadrukte de SGP’er. „Juist de strikte naleving van de richtlijnen en het ingetogen karakter van de diensten lijken in de praktijk van de afgelopen maanden weinig verspreidingsrisico op te leveren.”
Voor Van der Staaij is de ontstane ophef „beslist geen reden om Staphorst zwart te maken, maar wel aanleiding om het goede gesprek tussen overheid en kerken te vervolgen”, met als insteek „recht te doen aan gezondheidsbelangen zonder geestelijke belangen onnodig te schaden.”
„Curieus” noemde CU-Kamerlid Segers maandagmorgen, vóór de nieuwe afspraken met de kerken bekend waren, de ophef over het aantal kerkgangers in Staphorst. „Alsof dit het epicentrum zou zijn van het opvlammen van het coronavirus. Een gevaar voor de volksgezondheid zijn eerder mensen in de Randstad die zich onvoorzichtig gedragen.”
Wel wees hij erop dat kerken de vrijheid die zij hebben moeten verbinden met verantwoordelijkheidsgevoel. „Het is een groot goed om als gelovigen zondags en doordeweeks te kunnen samenkomen. Dat heeft alles te maken met de vrijheid van godsdienst, die ik van harte verdedig. Wel moeten kerken mijns inziens voorzichtig met hun vrijheid omgaan, zich bewust zijn van het feit dat hun vrijheid in coronatijd bij buitenstaanders vragen kan oproepen, en niet de grens opzoeken van wat zij binnen de huidige regelgeving mogen.”
Na het bekend worden van de afspraken die Grapperhaus met de kerken maakte, zei Segers dat hij het „teleurstellend” en „waardeloos” vindt dat op deze manier minder mensen naar de kerk kunnen. „Maar ik vind het vooral van belang dat we het virus terugdringen. Kerken moeten daarin verantwoordelijkheid blijven nemen en dat doen ze.”
Premier Rutte reageerde als volgt op de afspraken: „Vrijheid van godsdienst is natuurlijk een groot goed, maar feit is ook dat we dit virus alleen met elkáár kunnen bestrijden. En wat mag, is nog niet altijd verstandig. Dus ik ben heel blij dat alle kerkgenootschappen, dus ook de koepel waar de Staphorster kerk –waar zondag zoveel over te doen was– onder valt, gezegd hebben: slechts dertig kerkgangers, niet zingen en bij voorkeur kerkdiensten per video.”
Brief
Zaterdag heeft minister Grapperhaus nog contact gezocht met kerken, naar aanleiding van berichten in de media over het aantal kerkgangers in de kerkdiensten. Op basis hiervan hebben meerdere kerkverbanden hun plaatselijke gemeenten zaterdagavond nog een brief gestuurd. Kern van dat schrijven is: neem alle richtlijnen van het RIVM uiterst serieus, voer de maatregelen van de protocollen stipt en voorzichtig uit en roep gemeenteleden daartoe op en neem eventueel extra maatregelen.
