Een klepperende brievenbus was een bron van onrust voor de journalist uit het Achterhoekse Geldringen in de periode dat hij zijn geldproblemen nog zelf wilde oplossen. Hij zag er steeds meer tegenop om naar de deurmat te lopen en enveloppen vol aanmaningen te openen. „Ik wist wel wat er zou komen.”

De zorgen begonnen in 2013, toen de werkgever van Hobelman (54) failliet ging. Met hulp van een bewindvoerder lukten het hem en zijn vrouw om in drie jaar tijd alle schulden terug te betalen en een gezonde financiële buffer op te bouwen. Het boek combineert een persoonlijk relaas met een onderzoek van schuldenproblematiek in Nederland. Hobelman sprak met slachtoffers, hulpverleners en beleidsmakers.

Waarom schreef u dit boek?

„Ik ben met iemand aan de praat geraakt die open sprak over haar geldproblemen. We concludeerden dat er veel schaamte leeft over dit onderwerp. Terwijl je als mens niet minder waardevol bent wanneer je in de schulden zit. Daar denken betrokkenen vaak anders over. Ze kruipen achter de gordijnen en nemen niet meer deel aan het sociale leven als ze geldproblemen krijgen. Daar wilde ik over schrijven. Dat was goed te combineren met lessen uit mijn geloofsleven.”

Wilde u ook fouten in ‘het systeem’ blootleggen?

„Dat was eerst niet mijn bedoeling. Ik wilde er geen politiek boek van maken of een boek met oplossingen. Maar omdat ik veel mensen sprak, ontdekte ik wel dat het schuldhulpsysteem aan alle kanten rammelt. De hulpverlening kan een stuk efficiënter, logischer en vriendelijker.

Als een gezin in financiële problemen verkeert, zijn er zoveel organisaties bij betrokken: de zorgverzekeraar, werkgever, lokale overheid, centrale overheid enzovoorts. Je moet iedere keer je verhaal doen, elke organisatie legt een dossier aan. Het is frustrerend om telkens weer met de billen bloot te moeten. Door privacywetgeving mogen instanties nu nog geen gegevens met elkaar delen. Het zou beter zijn om bijvoorbeeld bij de lokale overheid een dossier aan te leggen dat alle betrokken partijen kunnen inzien. Dat zou hen tijd en kosten schelen.

Verder zou er een andere vorm voor het oplossen van de problemen moeten komen. Schulden lopen nu al gauw op tot vier, vijf keer het oorspronkelijke bedrag. Er komt namelijk boete op boete bij. Ook rente en zakelijke kosten van bijvoorbeeld de deurwaarder worden bij de schuld opgeteld. Dat verzwaart de problemen. De gemeente Arnhem heeft nu een proef lopen voor zo’n alternatieve vorm: de gemeente neemt de schulden over en zorgt dat de schulden niet meer oplopen. De persoon in kwestie moet die schuld aflossen aan de gemeente.”

Kan iedereen het overkomen dat hij of zij in financiële problemen komt?

„Ik ben nog steeds van mening dat nagenoeg iedereen in de problemen kan komen. Dat bewijst deze coronatijd. Er hoeft maar iets te gebeuren waardoor een onderneming, die het goed voor elkaar leek te hebben, in de problemen komt en werknemers hun baan kwijtraken. Daarnaast speelt mee hoe je met je geld omgaat.

Wees voorzichtig met te roepen: „dat overkomt mij niet.” Bij ons was het een optelsom van factoren. Mijn werkgever ging failliet, ik kreeg een werkloosheidsuitkering en voor de kinderen moest schoolgeld worden betaald. Spaargeld hadden we niet achter de hand. Als er dan iets gaat scheeflopen, gaat het heel hard.

Er zijn ook mensen die telkens weer verkeerde keuzes maken. Vaak gaat dat van generatie op generatie door. Ze weten niet hoe ze uit die cirkel moeten komen. Zij zouden veel meer begeleiding moeten krijgen, ook als hun schulden zijn afbetaald. Gelukkig komt daar meer aandacht voor.”

De titel van uw boek doet Bijbels aan. Kunt u die toelichten?

„Die is ontleend aan het Opwekkingslied ”Jezus, wat een heerlijke naam.” Daarin komt de regel „Al mijn schuld is weggedaan” voor. Als we dat lied bij ons in de kerk zongen, dacht ik: ik zou willen dat mijn aardse schuld weg was. Maar we hebben ook een geestelijke schuld ten opzichte van God. Ik mag weten dat ook die schuld is weggedaan.

Het geloof is een steunpilaar voor me geweest om de moeilijke periode door te komen. Dat gold ook voor mijn vrouw en vier kinderen. Geloof is geen garantie. Maar dat God te vertrouwen is, hebben wij meerdere malen ervaren.

Ik schrijf in mijn boek ook over identiteit. Het feit dat je schulden hebt, zegt niets over wie je bent als mens. De wetenschap dat God van je houdt en voor je zorgt, gaf ons rust. Ondanks de problemen waar we tegenaan liepen. Als mensen hebben we de verantwoordelijkheid om te doen wat we kunnen en moeten. De rest mag je van God verwachten. God is geen geldautomaat, het is bidden en werken. Maar zonder geloof in God was ik de zorgen niet te boven gekomen.”

In uw boek staan ook praktische tips om goed met geld om te gaan. Hoe komt het dat mensen geen gebruik maken van de vele hulp die er is?

„Schaamte om erover te praten. Uit onderzoekscijfers blijkt dat twee op de vijf gezinnen in Nederland het financieel niet makkelijk hebben. Dan gaat het over structureel maandelijks tekort komen en daardoor risico’s lopen. Het is voor mensen niet gemakkelijk om aan de bel te trekken, maar dat moet wel. Praten over geld is te veel een taboe.

Op internet op zoek gaan naar hulp is de sleutel om te gaan werken aan een oplossing. Er is veel informatie te vinden en over het algemeen is die best toegankelijk, zeker bij het Nibud en de organisatie Schulphulpmaatje. Daar zijn veel gratis tips te vinden zonder dat je naam en e-mailadres moet achterlaten. Want het invullen van contactgegevens maakt mensen bang dat ze te vinden zijn.

Daarnaast moet je naar de lokale overheid gaan en het gesprek aangaan. Als je niks doet, verandert er niks en wordt het alleen maar erger.

Het is een hoge drempel om hulp te zoeken, hebben wij zelf ook ervaren. We hebben geleerd om die stap toch te zetten. Doe je dat een of twee keer, dan wordt het ook makkelijker. Ik kreeg vaker een positieve reactie dan de verwachte negatieve reactie ”dan had je het maar anders moeten doen.” Geregeld heb ik gehoord: fijn dat je het zegt, nu kunnen we er wat aan doen.

Aankloppen bij de diaconie is ook lastig, want dat zijn mensen uit je kerk en die ken je goed. Maar ook zij kunnen niets voor je doen als ze van niks weten.

Het kan al helpen als iemand met je meegaat naar het gemeentehuis. Wij hebben daarnaast ook steeds gebeld met schuldeisers. Dan is er vaak al veel te regelen, al houden de mogelijkheden een keer op. Meld je dus gewoon als de schulden uit de hand lopen.”

U schrijft ook over jullie bewindvoerder.

„Mij hoor je niet klagen over onze bewindvoerder. Zij deed haar werk goed. Ik weet uit verhalen dat dit wel eens anders is. Toen onze bewindvoerder het overnam, gaf dat ons meer rust en lucht. Je weet daardoor dat er een oplossing komt, al heeft het leven met leefgeld zijn beperkingen. Ga niet zelf op zoek naar een bewindvoerder, maar laat dat over aan de gemeente. Die kan je in contact brengen met een betrouwbare bewindvoerder.”

U bracht dit boek uit aan het begin van de coronacrisis. Wat gaat er door u heen bij het horen van nieuws over een nieuwe economische crisis?

„Toen half maart mij duidelijk werd wat de impact zou worden, gaf mij dat een dubbel gevoel. Door de overheidsmaatregelen tegen de uitbraak van corona kon ik weinig doen aan de promotie van mijn boek.

Daarnaast wilde ik niet profiteren van de ellende die er nu is. Wat is wijsheid, heb ik mij afgevraagd. Gesprekken over mijn boek en dergelijke beginnen trouwens nu weer op gang te komen. De laatste weken durf ik weer iets meer aan promotie te doen.

Meer mensen zouden mijn boek moeten lezen dan ik eerst voor ogen had. Al is het maar voor tips om grote problemen te voorkomen. Mijn boek is actueler dan ooit.”

Al mijn schuld is weggedaan, Walter Hobelman; uitg. Triple Boeken; 232 blz.; € 15,-

Walter Hobelman

Walter Hobelman wordt geboren in 1965. Hij krijgt met zijn vrouw vier kinderen. Het gezin woont in Gendringen in de Achterhoek.

Als Hobelmans werkgever in 2013 failliet gaat, krijgt het gezin steeds grotere financiële schulden.

In 2016 komt het gezin onder beschermingsbewind te staan, waardoor in drie jaar tijd alle schulden worden afgelost (niet te verwarren met schuldsanering waarbij een deel van de schulden wordt kwijtgescholden).

Tegenwoordig werkt Hobelman als fulltime tekstschrijver en freelance journalist. ”Al mijn schuld is weggedaan” is zijn eerste boek.