Een wonderlijke constructie was het toen Hongkong in 1997 in Chinese handen kwam. De vroegere Britse kroonkolonie mocht immers alle vrijheden die het kende behouden. Dat was vooral bedoeld om niet de kip met de gouden eieren te slachten: dankzij het vrije ondernemersklimaat was Hongkong tot een financieel wereldcentrum uitgegroeid. Van die vrijheid profiteerde ook de beschaving in het algemeen. Zo werd Hongkong een toevluchtsoord voor Chinese mensenrechtenactivisten, voor vervolgde christenen, pro-democratische denkers en doeners en voor beoefenaars van onafhankelijke journalistiek.

”Een land, twee systemen” was de formule waarmee de stadsstaat werd opgenomen in het Chinese rijk: een liberale enclave in een autoritair geregeerd land. Optimisten meenden dat het Hongkongmodel als een inktvlek het Chinese zou gaan beïnvloeden en ze droomden al van een vrij China.

Ongelijk

Inmiddels zit er iemand anders op het pluche in Peking: president Xi Jinping, en hij heeft heel andere ideeën over hoe een toekomstig China eruit moet zien: als een solide eenpartijstaat, zonder liberale stoorzenders. Daarom is deze woensdag de dag van het ongelijk der optimisten, want hun inktvlek lijkt op te drogen. De vrijheid verliest terrein.

Deze week stemmen de afgevaardigden voor het Chinese Volkscongres in Peking voor een wetsvoorstel dat afrekent met de vrijheid in Hongkong. Officieel is de wet bedoeld om aan „de chaos” die demonstranten veroorzaken een eind te maken. De nieuwe wet geeft Chinese veiligheidsdiensten de bevoegdheid om diegenen te volgen, op te pakken en te berechten die „verdeeldheid zaaien, het gezag van de staat ondermijnen, en die vanbuiten zich met de Chinese politiek bemoeien.”

De wet zal de democratiebeweging in de kiem smoren, liet activist Joshua Wong via Twitter weten. „Al onze wensen zullen worden uitgelegd als ondermijning van het Chinese gezag.” En hoe veilig zijn al die anderen die in Hongkong een vrijplaats vonden?

Intussen zitten er wel degelijk internationale haken en ogen aan deze wet. Zo hebben de Britten bij de overdracht in 1997 verklaard tot 2047 (!) garant te staan dat er niet aan de vrijheden in Hongkong wordt geknibbeld.

Arena

Het Amerikaanse Congres nam in 2019 een wet aan die president Trump verplicht erop toe te zien dat Hongkong echt een vrijplaats blijft. Zoniet, dan vervallen de handelsvoordelen die de VS exclusief aan Hongkong gunnen (en waardoor China zijn gouden-eierenkip ziet wegkwijnen). Daarmee dreigt Hongkong een arena te worden waarin Xi en Trump elkaar naar het leven staan.

Al zou het er vriezen, Hongkong gaat een hete zomer tegemoet.