Kerkenraden overtreden het verbod op samenkomsten met meer dan honderd mensen niet als ze honderd kerkgangers per kerkdienst toelaten. „Maar naar de geest van de maatregel is het niet”, zegt de woordvoerder van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid desgevraagd.

„Honderd is honderd, het kan en het mag dus”, aldus zegsman Lodewijk Hekking. „Als de onderlinge afstand van anderhalve meter maar in acht wordt genomen. We begrijpen ook wel dat kerkdiensten voor mensen belangrijk zijn. Maar de maatregel bedoelt dat zo min mogelijk mensen samenkomen. Als het in de kerk met minder mensen kan en de kerkdienst thuis kan worden gevolgd, heeft dat sterk de voorkeur.”

Premier Rutte liet dat vorige week donderdag bij de presentatie van de maatregel nog enigszins open. Kerken zouden er „op een verstandige wijze” mee moeten omgaan. „Ze moeten kijken of, en daar zijn verschillende mogelijkheden voor, wellicht een dienst over meerdere zalen verspreid kan worden, ook met audiovisuele hulpmiddelen, dat laat ik echt aan hen.”

Ook de regionale noodverordeningen geven ruimte voor interpretatie. Geldt „waar meer dan honderd personen gelijktijdig samenkomen” voor elke zaal afzonderlijk of per gebouw? „Op dat punt hebben we de richtlijnen voor de plaatselijke gemeenten begin deze week aangescherpt”, zegt Marloes Nouwens-Keller, persvoorlichter van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). „Na een opmerking van minister Grapperhaus hierover, want die was niet erg gelukkig met creatieve oplossingen van vier zaaltjes met honderd mensen, want dan zijn er uiteindelijk nog steeds vierhonderd mensen in één gebouw. Het maximum van honderd geldt voor het hele kerkgebouw.”

Helderheid

De Hersteld Hervormde Kerk past haar adviezen eveneens aan, laat een woordvoerder van het landelijk kerkelijk bureau in Veenendaal weten. Tot woensdagochtend werd gemeenten met honderd tot tweehonderd kerkgangers nog aangeraden dat een audioverbinding tussen twee van elkaar gescheiden ruimten de oplossing zou kunnen zijn, mits bij het uitgaan van de kerk „de stromen gescheiden blijven.” „Maar in combinatie met het advies om sociale contacten zoveel mogelijk te verminderen, kom je wel uit op de hoofdregel die we vanaf nu ook voor deze gemeenten hanteren: maximaal honderd personen in het kerkgebouw, verspreid in de kerkzaal.”

Binnen de Protestantse Kerk roept de honderd-personenmaatregel wel vragen op. „Op sociale media zeggen kerkleden: Zullen we gewoon met elkaar besluiten dat we helemaal niet meer samenkomen? En ook bij ons landelijk dienstencentrum in Utrecht komen daar opmerkingen over binnen”, aldus woordvoerder Nouwens. „Mensen vertrouwen dat samenkomen met honderd mensen gewoon niet, en ook niet met vijftig, dertig, twintig of tien. Ze vragen ons eigenlijk: Zeg maar gewoon dat het helemaal niet meer mag. We hebben daarom minister Grapperhaus verzocht hierover nog meer helderheid te verschaffen.”

Lofzang

De rooms-katholieke bisschoppen hebben alle publieke liturgische vieringen op zaterdagavonden en zondagen afgelast. „Bij ons ligt dat anders”, reageert Nouwens. „Wij kunnen onze gemeenten alleen maar adviseren en niet iets opleggen, en daar houden we ons strak aan omdat we niet in de verantwoordelijkheden van de kerkenraden willen treden. En wij volgen het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Zolang het RIVM zegt dat honderd gezonde mensen bij elkaar kunnen komen, zeggen wij dat ook. De lofzang gaande willen houden speelt daarbij ook mee. Het is nogal wat als je zegt: Doe maar even helemaal niets.”

De helderheid die van minister Grapperhaus wordt gevraagd, is volgens Nouwens: Blijft de rijksoverheid bij het maximum van honderd of wordt het toch nog anders? „Er zijn gemeenteleden die een nog strengere aanpak willen. Zij nemen liever het zekere voor het onzekere. Dat signaal hebben we bij de minister neergelegd. Tegelijkertijd houden we vast aan de lijn van de deskundigen van het RIVM, zoals premier Rutte ook heeft gevraagd. Wij van de PKN zijn geen virologen. We gaan niet onze eigen regels verzinnen.”

„Liefst zo min mogelijk kerkgangers”

„De overheid geeft aan dat een kerkdienst in één zaal met maximaal 100 mensen is toegestaan mits men 1,5 meter afstand van elkaar houdt. Dus niet meerdere zalen met maximaal 100 mensen”, schrijft de Protestantse Kerk in Nederland op haar website.

Het Steunpunt Kerk en Werk gebruikt in een advies voor de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken soortgelijke bewoordingen.

De deputaatschappen vertegenwoordiging en voorlichting, kerk en overheid en kerkelijke dienstverlening van de Gereformeerde Gemeenten berichten: „Als kerkverband willen we ons houden aan de richtlijn van maximaal 100 personen in een gebouw. Wij benadrukken met klem: laten we deze richtlijn niet omzeilen door middel van de inzet van meerdere ruimten, het gaat dus over het totaal van 100 mensen in het gehele kerkgebouw. Als nadere richtlijnen volgen over het maximale aantal personen, dan volgen wij die richtlijn.”

De deputaatschappen noemen het nauwkeurig opvolgen van de adviezen en instructies van de rijksoverheid op dit vlak „van wezenlijk belang omdat we als kerken het Woord niet alleen uitdragen, maar vooral dienen te leven naar wat we zeggen. Wat dat betreft mag er op ons worden gelet!”