Kerken reageren op coronamaatregelen: wel of geen kerkdienst?
Premier Rutte maakte donderdagmiddag bekend dat het kabinet nadrukkelijk adviseert om evenementen met meer dan honderd mensen af te gelasten.
Ook voor kerken heeft dat besluit grote impact. Een overzicht met maatregelen en reacties van kerken. Dit bericht wordt gedurende de dag verder aangevuld.
Het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO), waarbij tientallen kerken zijn aangesloten, adviseert kerken naar aanleiding van de persconferentie van premier Rutte ”na te denken over alternatieven: meerdere diensten, audio-mogelijkheden, nog bewuster omgaan met afstand en contact tijdens de vieringen en bezoeken.” Dat meldt het CIO op haar website. “Omdat iedere traditie binnen het CIO eigen vormen van vieren en bijeenkomen kent, geven wij geen precieze instructie. Wij verwijzen naar onze richtlijn als het gaat om aandachtspunten bij de afwegingen die er bij iedere bijeenkomst te maken zijn. Het CIO verwijst verder naar de website van de Raad van Kerken in Nederland:
Gereformeerde Gemeenten
Ds. P. Mulder, preses van de laatstgehouden synode van de Gereformeerde Gemeenten, liet donderdag weten dat het deputaatschap vertegenwoordiging en voorlichting, het deputaatschap kerk en overheid en het deputaatschap kerkelijke dienstverlening zich vrijdag zouden beraden op een advies aan de kerkenraden. Vrijdagochtend kwam dit bericht online.
„Als kerk hebben we de plicht, op grond van Gods Woord en onze belijdenis, om ons te richten naar wat de overheid ons voorhoudt. De maatregelen zijn uitsluitend genomen met het oog op de volksgezondheid”, stelden drie deputaatschappen van de Gereformeerde Gemeenten (GG) vrijdagmorgen. Zij adviseren de kerkdiensten te laten doorgaan, met strikte handhaving van het maximumaantal bezoekers. „We willen de leden oproepen om (thuis) te luisteren naar de kerkdienst van de eigen gemeente, om zo het gemeentezijn te beleven en verenigd te zijn rond het openbare gebed. Als het meeluisteren niet mogelijk is, roepen we op om in de huizen een preek te lezen. Het is in deze omstandigheden verstandig om de sacramentsbediening vooralsnog uit te stellen. Zolang de overheid aan scholen ruimte geeft om les te geven, kunnen de catechisaties doorgang hebben.”
De gereformeerde gemeente van Urk hield donderdagavond een dienst waarin niet meer dan honderd personen aanwezig waren. De kerkenraad had gevraagd maximaal met één of twee personen per gezin te komen. De overige gemeenteleden luisterden thuis mee. Van de zaal die beschikbaar was voor eventuele extra bezoekers, hoefde geen gebruik te worden gemaakt.
Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)
Het moderamen (bestuur) van de generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) heeft vrijdag een „pastoraal signaal” aan alle plaatselijke kerken afgegeven. „Het onvermijdelijk om nu ook als plaatselijke kerk de nodige maatregelen te nemen om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Voorzienigheid en voorzichtigheid gaan samen op.”
Het moderamen schrijft in het bericht aan de kerken dat die niet „roekeloos” mogen handelen en zichzelf of anderen moedwillig aan gevaar mogen blootstellen. „Wij hebben geen bevoegdheid dwingende richtlijnen te geven voor de voortgang van ons kerkelijke leven onder deze omstandigheden. Dat lijkt ons ook niet nodig. Wij vertrouwen er op, dat u als kerkenraad in verantwoordelijkheid de richtlijnen van de overheid op zult volgen. Ook de overheid is ons immers door de Heere in Zijn voorzienige zorg gegeven.”
Omdat God regeert, hoeven schrik of paniek de kerken niet te beheersen, stelt het synodebestuur. „Verootmoediging past ons wel. Bepaalt zo’n virus ons niet bij de gebrokenheid door de zonde en het zeer beperkte van ons menselijke vermogen om het leven te máken of maar in stand te houden? Maar wie het eigendom van de Heere Jezus is, mag leven in vertrouwen en zich voor eeuwig veilig weten.”
Synodepreses ds. J. G. Schenau zei vrijdagavond desgevraagd dat het moderamen een dezer dagen een besluit neemt over het doorgaan van de synodevergadering later deze maand.
Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN)
In een vrijdag verstuurde brief geven de GGiN kerkenraden in „ernstige overweging” zich te houden aan de richtlijnen van de overheid. Die adviseerde donderdag bijeenkomsten met meer dan honderd personen, waaronder kerkdiensten, af te gelasten.
Het kerkverband oppert de mogelijkheid om meer dan twee diensten per zondag te houden. Ook een dienst waarbij kerkgangers in verschillende zalen zitten, is een optie. Ouderen en zieken kunnen de diensten beter thuis via kerktelefoon of een internetverbinding beluisteren. In de kerk moeten mensen zoveel mogelijk verspreid plaatsnemen. „Laat het doorgeven van versnaperingen achterwege.”
De GGiN roepen de kerkenraden op om gehoor te geven aan eventuele nieuwe besluiten van de plaatselijke overheid of de veiligheidsregio.
Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland (OGGiN)
De OGGiN lieten vrijdag in een brief aan de kerkenraden weten dat het coronavirus „proportionele maatregelen” rechtvaardigt. „Hierin zijn we niet alleen verplicht de adviezen van de overheid te respecteren en na te volgen (mits deze niet tegen Gods Woord in gaan), maar hebben we ook een Bijbelse opdracht.”
De OGGiN adviseren gehoor te geven aan de maatregelen van de overheid en geen kerkdiensten te beleggen met meer dan honderd personen.
„Verootmoediging en voorbede dienen bij deze samenkomsten een nadrukkelijke plaats te hebben, waarbij in het bijzonder gedacht moet worden aan onze overheid, zorgverleners en allen die direct te maken hebben met de gevolgen van het virus”, zo wordt in het advies opgemerkt.
De verantwoordelijkheid voor het nemen van maatregelen ligt bij de plaatselijke kerkenraad. „Binnen de kaders van de kerkorde bepaalt de kerkenraad of en op welke wijze een eredienst kan plaatsvinden.”
Protestantse Kerk in Nederland (PKN)
De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) raadt gemeenten aan om alle bijeenkomsten met meer dan 100 mensen af te gelasten. In lijn met de overheidsmaatregel roept de PKN op tot en met 31 maart ook kerkdiensten achterwege te laten.
Dat liet het kerkverband weten kort nadat premier Mark Rutte op een persconferentie aangaf dat alle evenementen met meer dan 100 mensen in heel Nederland niet doorgaan.
Ds. René de Reuver leidt aanstaande zondag vanuit de kapel van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk een korte meditatie ter vervanging van de kerkdiensten die zondag niet door kunnen gaan. Deze dienst wordt uitgezonden op NPO 2 door de EOnl.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV)
Volgens woordvoerder ds. Melle Oosterhuis zijn de kerken op dit moment druk bezig om met overleggen. Zijn advies aan de kerken is dat ze zich houden aan de richtlijnen van de overheid, ook als dit betekent dat er geen publieke kerkdiensten kunnen worden gehouden. Voor verdere updates verwijst hij naar de website van het kerkverband www.gkv.nl. Dinsdag wordt een besluit genomen of, en zo ja in welke vorm, de gezamenlijke zitting van de generale synode van de GKV en de landelijke vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK), die gepland staat voor 21 maart, doorgang kan vinden.
Hersteld Hervormde Kerk (HHK)
De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) vergaderde donderdagavond over de maatregelen die de premier namens het kabinet heeft afgekondigd. Op de website van het kerkverband schrijft het breed moderamen (synodebestuur): „In het levende besef dat de Heere alle dingen regeert en dat gezondheid en ziekte niet bij geval maar uit Zijn Vaderhand ons toekomen, heeft Hij ons ook de verantwoordelijkheid gegeven er op een juiste en geestelijke wijze mee om te gaan en onszelf en anderen niet onnodig in gevaar te brengen. Bijbels gezien kan hierbij gedacht worden aan maatregelen die oudtestamentisch genomen werden in het geval er sprake was van melaatsheid en aan de maatregelen die genomen werden ter voorkoming van de verspreiding ervan.” Het moderamen adviseert gemeenten de kerkdiensten „voortgang te laten hebben binnen de maatregelen en richtlijnen van de overheid.” Daartoe behoort onder meer „dat samenkomsten met meer dan honderd personen verboden zijn. Het breed moderamen onderstreept dit.” „Gemeenten met 100-200 kerkgangers kunnen indien mogelijk op twee locaties samenkomen door middel van een audioverbinding. Let u erop dat de ruimten fysiek van elkaar gescheiden zijn en dat er op beide locaties niet meer dan 100 personen aanwezig zijn. Daarbij moet u er acht op geven dat bij het uitgaan van de kerk de stromen gescheiden blijven.”
Rooms-Katholieke Kerk
Vanwege de uitbraak van het coronavirus schrapt de Rooms-Katholieke Kerk alle zaterdags- en zondagsmissen tot het einde van de maand. Mensen kunnen in principe wel de kerk in om zelf te bidden. „De bisschoppen begrijpen dat het feit dat de zondagsvieringen niet door kunnen gaan voor vele parochianen een moeilijk besluit is, maar vragen hierin om hun begrip en gebed”, laat de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland weten. Voor doopvieringen en uitvaarten komen de katholieken met strenge regels. De plechtigheden zijn sober en deelnemers moeten afstand van elkaar houden. De bisdommen adviseren om ook andere bijeenkomsten te schrappen, zoals voor godsdienstonderwijs en repetities van koren. Eerder had de Rooms-Katholieke Kerk al bepaald dat hosties niet op de tong mogen worden gelegd en dat er geen wijwater mag worden gebruikt bij het betreden en verlaten van de kerk. Kerkgangers kunnen de eucharistievieringen wel vanuit huis volgen via NPO2. Die mis wordt komende zondag in kleine kring gevierd in de Sint Martinuskerk in Sneek. Ook zijn de vieringen elke ochtend en avond te beluisteren op Radio Maria.
Oud-Katholieke Kerk van Nederland
De Oud-Katholieke Kerk van Nederland schrijft op haar website onder meer: „Bij kerkdiensten mogen vanaf heden niet meer dan honderd bezoekers in dezelfde ruimte aanwezig zijn. Hier dienen kerkbesturen op te handhaven. Mocht u meer mensen verwachten of mochten er meer mensen komen dan is het de verantwoordelijkheid van het kerkbestuur passende maatregelen te treffen. Hierbij kunt u denken aan het leggen van een audio- of videoverbinding naar een of meerdere alternatieve ruimtes.”
Rooms-Katholieke Kerk België
Voorlopig zijn er geen openbare Missen in Rooms-Katholieke kerken in Belgie. Vanaf zaterdag zijn alle liturgische bijeenkomsten opgeschort, meldt het Katholiek Nieuwsblad.
Evangelisatiefolder
Stichting Evangelisatie Sjofar uit Lunteren laat weten een evangelisatieflyer gemaakt te hebben naar aanleiding van het wereldwijde coronavirus.
“Onder andere wordt in de flyer uitgelegd waarom er ziekten en epidemieën zijn en wat de Bijbel hierover leert. Op deze manier proberen wij mensen na te laten denken over de problemen in deze wereld en welke oplossing God geschonken heeft voor een ieder die gelooft. We hopen op deze wijze christenen te helpen om, in deze onzekere tijden, met hun naaste te spreken over werkelijk belangrijke zaken.” De flyer is gratis verkrijgbaar.
MissieNederland
“Kalm blijven, met compassie omzien naar anderen én voor alles het koninkrijk van God zoeken.” Dat is de kern van de belangrijke les die de Vroege Kerk ons leert in het omgaan met de uitbraak van het coronavirus, COVID-19." Joel News, een wekelijks e-zine over wereldzending, en netwerkorganisatie MissieNederland lanceerden vandaag gezamenlijk een whitepaper waarin wordt gekeken naar de omgang van de Vroege Kerk met ingrijpende epidemieën. De brochure is te vinden op de site.
Unie van Baptistengemeenten
De Unie van Baptistengemeenten stelt dat gemeenten hun diensten kunnen uitzenden via de website Kerkstream.nl. Gemeenten met minder dan honderd bezoekers kunnen hun diensten laten doorgaan. „Zijn er veel ouderen in de gemeente, dan kan het een overweging zijn om toch geen risico’s te nemen, gezien de waarschuwingen rondom kwetsbare groepen”, zo luidt het advies.
Ook het organiseren van twee of meer diensten op een zondag, waarin kleinere groepen samenkomen, wordt als suggestie meegegeven. „Een andere optie is om op de zondagochtend in de (bijbel/wijk/huis)kringen bij elkaar te komen en daar te zingen, te bidden en uit de Bijbel te lezen.”
Wie bijeenkomt, krijgt het advies om goed na te denken over onder meer de omgang met hygiëne.
