Het huwelijk wordt gezien als een paradijsbloem: door God zelf ingesteld, nog voor de zondeval; een beeld van de verhouding tussen Christus en de Kerk. Maar hoe breng je dat beeld op de juiste manier in de praktijk?

Een goed huwelijk begint al in de verkeringstijd. In een tijd dat veertig procent van de huwelijken eindigt in een echtscheiding, is het ook in de kerken duidelijk dat een goede voorbereiding essentieel is. Daarom zetten Gijsbert (61) en Hannie (60) de Jong uit Barneveld negen jaar geleden samen met een ander echtpaar de organisatie ”Paradijsbloem” op. „We zagen dat er in veel huwelijken behoefte was aan handvatten voor bijvoorbeeld communicatie. We volgden zelf een huwelijkscursus en zijn toen begonnen met het schrijven van twee handboeken: een voor getrouwde stellen en een voor koppels die nog niet getrouwd zijn. We zijn het project begonnen in onze eigen kerkelijke gemeente. Inmiddels geven we toerustingsavonden op diverse plaatsen en landelijke dagen voor jongeren die verkering hebben. Ook leiden we echtparen op die het toerustingswerk in hun gemeente overnemen.”

Basis

De Bijbel is voor het echtpaar De Jong de rode draad binnen de toerusting. „Gods Woord is de basis van elk huwelijk. Hoe je met elkaar omgaat, hoe je het geloof beleeft, hoe je met elkaars ouders en de wederzijdse familie omgaat – al die onderwerpen behandelen we met de Bijbel als basis.”

Voor sommige stellen is het misschien lastig om open te zijn naar elkaar, aldus De Jong. „Maar ons werkboek stimuleert die openheid heel erg. Het is al vanaf het begin van een relatie belangrijk om te weten hoe de ander over dingen denkt en hoe hij of zij dingen ervaart.”

Het is belangrijk om gevoelens en overtuigingen tegenover elkaar uit te leren spreken. Dat is een punt dat in relaties vaak problemen oplevert: het invullen van elkaars gedachten zonder dat ze uitgesproken zijn. De kans is groot dat het nét niet klopt, waardoor er spanningen en miscommunicaties ontstaan.”

Het volgen van een toerustingscursus brengt je als koppel dichter bij elkaar of je nou nog niet zo lang een relatie hebt of dat je al jaren getrouwd bent. „Je kunt altijd nog wel iets leren, en het is –ook als je tevreden bent met je relatie– goed om erin te blijven investeren.”

Praten

Ook De Vluchtheuvel, een organisatie voor christelijke, psychosociale hulpverlening, biedt samen met CGO (Cursus Godsdienst Onderwijs) huwelijkstoerusting aan. Sofieke van Olst (43), preventiewerker en maatschappelijk werker bij De Vluchtheuvel: „De toerusting is eigenlijk een aanzet voor stellen om met elkaar te gaan praten.”

Net als ”Paradijsbloem” werkt De Vluchtheuvel voor de huwelijkstoerusting het liefst via de lokale kerken. „Kerkenraden kopen de toerusting in, en een profesional vanuit De Vluchtheuvel komt de avonden verzorgen.” „CGO en De Vluchtheuvel zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de toerusting. Een toeruster van CGO verzorgt de eerste en vijfde avond, een toeruster van De Vluchtheuvel geeft cursusavond twee tot en met vier. Er wordt gezorgd voor een map met achtergrondartikelen en het materiaal dat verder nodig is”, zo vermeldt de website.

De toerusting van De Vluchtheuvel bestaat uit vijf verschillende avonden, elk met een eigen onderwerp. Het huwelijk in Bijbels licht, seksualiteit en gezinsvorming, je rugzak, communicatie – onderwerpen die allemaal van groot belang zijn binnen een relatie.

Naast de gewone toerustingscursus biedt De Vluchtheuvel ook nog de ‘Houd-me-vast-cursus’. Van Olst: „Deze cursus gaat meer in op verborgen patronen die in relaties naar boven komen. Het gaat in deze training dus niet zozeer om de praktische toerusting, maar meer om te komen tot een betere emotionele verbinding.”

„Het doel van ons toerustingsprogramma is het bij elkaar brengen van de twee verschillende werelden van de man en de vrouw in die relatie. Je hebt altijd je eigen behoeften, verwachtingen en wensen. Door deze uit te leren spreken en door je te verdiepen in de ander leer je elkaar kennen en waarderen. Je werkt dan aan een emotionele band. Aan behoeften van de ander die onuitgesproken blijven, kan de partner ook niet tegemoetkomen. Open communicatie is dus een van de belangrijkste onderdelen van onze toerustingscursus”, aldus Van Olst.

„In de loop van de tijd is de drempel voor mensen wel lager geworden om zich aan te melden voor onze toerusting”, vertelt Hannie de Jong. „Eerst hadden nog veel mensen het idee dat huwelijkstoerusting alleen zou zijn voor mensen met veel relatieproblemen. Maar toerusting is geen therapie: we proberen met ons programma juist problemen te voorkomen.”

Een van de grote voordelen van het programma van ”Paradijsbloem” is dat de toerusting wordt gegeven door echtparen. „Het is echtparen voor echtparen. Dat maakt het een stuk persoonlijker. En de door ons opgeleide koppels die de toerusting geven, leren op hun beurt ook weer van de deelnemende stellen.”

De eerste paar jaar richtte ”Paradijsbloem” zich voornamelijk op mensen die al getrouwd waren. Maar sinds 2018 heeft de organisatie ook een apart programma voor stellen die een relatie hebben, dat ze kunnen gebruiken als voorbereiding op het huwelijk.

Werkboek

De toerusting voor getrouwde stellen is verspreid over een aantal avonden, zoals dat ook bij De Vluchtheuvel gebeurt. Voor stellen die verkering hebben, organiseert Paradijsbloem eens in de zoveel tijd een complete dag. „De jongeren komen dan in één dag bij elkaar om het werkboek door te werken. Deze dagen organiseren we door het hele land.”

Het maakt niet uit hoe oud je bent of hoe lang je relatie al duurt, de toerusting is volgens De Jong altijd nuttig. „Het kan al vanaf vroeg in de verkering. De onderwerpen die aan bod komen, moeten eigenlijk in elke relatie besproken worden. Er zijn vaak genoeg stellen die na de cursusdag bij ons komen en zeggen dat ze een heleboel dingen nu van elkaar weten die ze zelf niet zouden hebben bedacht. De meeste stellen vinden het ook erg leuk om op deze manier met elkaar aan de slag te gaan. En soms komen ze er aan het eind van de toerusting achter dat ze echt niet bij elkaar passen. Daar is aan het eind van het werkboek ook ruimte voor, terwijl we in de versie voor getrouwde stellen meer de nadruk leggen op de trouwbelofte.”

Het echtpaar De Jong geeft de toerusting met veel plezier. „Je ziet het positieve resultaat, je ziet relaties veranderen. Dat geeft enorm veel voldoening. Soms neemt er een vrouw contact met ons op, die zelf de toerusting graag wil doen, maar van wie de man niet mee wil. Dan nemen wij contact op met de man om de cursus even met hem door te spreken. We hebben het al een aantal keer meegemaakt dat de man uiteindelijk toch kwam, en achteraf tegen ons zei dat hij de toerustingsavonden niet had willen missen. Dan ben je blij dat je dat extra beetje moeite hebt gedaan, want stellen hebben voor de rest van hun leven iets aan deze toerusting.”

Verwachtingen

Anne en Gerben zijn inmiddels een half jaar getrouwd. „We hebben in onze verloving de huwelijkstoerusting bij Paradijsbloem gevolgd. We stonden er heel open in en waren wel benieuwd naar wat we allemaal nog zouden leren. Dingen open bespreken deden we al wel, maar bij zo’n cursus krijg je toch iets meer sturing en is alles minder vrijblijvend. Je kunt er dan niet meer omheen draaien, of zo’n gesprek een beetje op z’n beloop laten.”

Het stel heeft de toerusting als heel positief ervaren. „We kwamen niet voor grote verrassingen te staan, de meeste dingen wisten we al wel van elkaar. Dat lijkt me een goed teken”, aldus Gerben. Een verbeterpunt voor de cursus heeft het stel wel: „De pijler in het werkboek over seksualiteit en gezinsvorming is vooral gericht op het rein blijven voor het huwelijk en op gezinsvorming binnen het huwelijk. Wij hadden graag wat meer gepraat over wat je moet verwachten van het leven als getrouwd stel op seksueel gebied. Meerdere koppels met wie we hebben gepraat, herkenden na hun trouwen dat ze er van tevoren geen realistische verwachtingen van hadden en dat ze daar best wel tegenaanliepen.” Maar voor elk probleem is een oplossing: „Omdat meer mensen achteraf aangaven onrealistische verwachtingen te hebben over seksualiteit binnen het huwelijk, hebben we met nog een aantal stellen onze ervaringen op papier gezet. We zijn nu met Hannie en Gijsbert in gesprek of ze in de toerusting meer aandacht kunnen besteden aan de inhoudelijke kant van het onderwerp seksualiteit.”

Anne en Gerben heten in werkelijkheid anders

Voor wie meer wil lezen

”Waar liefde woont, ons huwelijksformulier”, Ds. G. J. van Aalst; uitg. Den Hertog, Houten, 2002; 155 blz.; ISBN 9789033116636

”Jij en ik voor altijd, het huwelijk in het licht van de eeuwigheid”, F. Chan; uitg. CLC publicaties, Apeldoorn, 2016; 191 blz.; ISBN 9789491935022

”Samen één, overdenkingen bij het huwelijk” Ds. D. W. Tuinier uitg. Brevier, Kampen, 2019; 112 blz.; ISBN 9789492433596

”Het huwelijk een paradijsbloem, samen nadenken over het huwelijksformulier”, Ds. J. A. Weststrate; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2017; 299 blz.; ISBN 9789402902747

”Het huwelijk, Gods wijsheid over gevende liefde”, T. Keller; uitg. Van Wijnen, Franeker, 2012; 308 blz.; ISBN 9789051944402

”Op weg naar het huwelijk, praktische handreiking voor huwelijkstoerusting”, Ds. L. A. de Butter e.a.; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2018; 123 blz.; ISBN 9789402905151

”Getrouwd zijn is de hemel niet” A. van Heijningen-Steenbergen; uitg. KOK Boekencentrum, Utrecht, 2017; 118 blz.; ISBN 9789023951759

”Huwelijksreis, Bijbelse navigatie voor (aanstaande) echtparen”, F. van Hartingsveldt e.a.; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2016; 125 blz.; ISBN 9789462788800

”Let op: Liefde”, S. Brons-Van der Wekken; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2012; 139 blz.; ISBN 9789033632525