Gelekte overheidsdocumenten leveren het onomstotelijk bewijs: Chinese detentiekampen bestaan echt. Er zitten zelfs honderdduizenden etnische islamitische minderheden. De kampen worden geleid als strengbeveiligde gevangenissen. Het bestaan van deze detentiekampen was lange tijd in nevelen gehuld.
De documenten, die gelekt zijn naar de International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), bevatten gedetailleerde richtlijnen hoe de detentiekampen moeten worden geleid. Volgens de New York Times is dit het grootste Chinese lek in tientallen jaren.
De documenten tonen aan dat gedetineerden tegen hun wil worden vastgehouden, gehersenspoeld met Chinese propaganda en worden gestraft (zie kader).
De gelekte stukken, China Cables genoemd, bevatten onder andere een memo van negen pagina’s uit november 2017 met meer dan twintig gedetailleerde richtlijnen hoe de kampen moeten worden geleid. Vier andere Chinese documenten beschrijven gebruik van data om individuen in de regio Xinjiang nauwlettend te volgen.
Nepnieuws
De documenten zijn geclassificeerd als ”geheim” en ondertekend door Zhu Hailun, toentertijd een hoge ambtenaar binnen de binnen de Communistische Partij in de regio Xinjiang en de hoogste veiligheidsfunctionaris van de regio. De stukken zijn verspreid onder politie en lokale partijambtenaren in de regio.
Volgens experts zijn de documenten met grote waarschijnlijkheid authentiek. James Mulvenon, een expert in het identificeren van Chinese overheidsdocumenten, noemt de stukken „zeer authentiek.”
De detentiekampen zijn hoofdzakelijk gebouwd voor een grote Turkssprekende etnische minderheid, de Oeigoeren, in de noordoostelijke regio Xinjiang. De Verenigde Naties rapporteerden in 2018 dat er naar schatting een miljoen Oeigoeren opgesloten zitten. Zij zitten daar zonder enige vorm van proces.
De Chinese ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk noemt de gelekte documenten een „fabricatie” en „nepnieuws”. In een verklaring ontkent de ambassadeur het bestaan van detentiekampen.
Volgens hem gaat het om heropvoedingskampen om terrorisme en radicalisering tegen te gaan. „Sinds de maatregelen zijn genomen, is er in de afgelopen drie jaar geen enkel terroristisch incident geweest”, aldus de verklaring. Het hoofddoel van de kampen is dat de „stagiairs” een vak leren. Ook wordt de „godsdienstvrijheid volledig gerespecteerd in Xinjiang.”
De gelekte documenten geven echter een ander beeld. Zo staat in een memo: „Bevorder het berouw en de bekentenis van de studenten zodat zij de illegale, criminele en gevaarlijke aard van hun vroegere activiteiten diepgaand kunnen begrijpen.”
Ontkennen
Het bestaan van deze detentiekampen was lange tijd in nevelen gehuld. De Chinese overheid deed er alles aan om het bestaan van de kampen te ontkennen. Maar in 2017 verraadden satellietbeelden en getuigenverklaringen het bestaan van een serie van zwaarbeveiligde kampen. Sindsdien houdt de Chinese overheid vol dat de kampen slechts voor sociale doeleinden gebruikt worden en dat gevangenen alle vrijheid hebben om te gaan en staan waar ze willen.
Het tegendeel blijkt waar. Zo beschrijft een memo dat gedragsnormen en discipline-eisen moeten zijn ingevoerd voor het „opstaan, appèl, wassen, naar het toilet gaan, organiseren en huishouden, eten, studeren, slapen, de deur sluiten, enzovoort.”
Omvang
De documenten geven ook aanwijzingen dat er heel veel Oeigoeren in deze kampen zijn opgesloten. Een stuk onthult hoe in 2017 in één week meer dan 15.000 inwoners van de regio Xinjiang in kampen zijn ondergebracht.
Ook is onthuld dat de Chinese overheid massale data-surveillance gebruikt om de Oeigoeren in de gaten te houden. Een document laat zien hoe meer dan 1,8 miljoen betrokkenen in de gaten werden gehouden, simpelweg omdat ze een bepaalde applicatie op hun telefoon hadden. Vervolgens werden meer dan 40.000 verdachten een voor een onderzocht. Als het vermoeden blijft bestaan dat de persoon een gevaar vormde, volgde er een „intensieve training”.
Ook Oeigoeren die een dubbel paspoort hebben en in het buitenland wonen, worden nauwlettend in de gaten gehouden. Dit kan betekeken dat ook Chinese ambassades en consulaten betrokken zijn.
Gedragsregels
De documenten onthullen hoe de kampen worden geleid als streng beveiligde gevangenissen. Een memo legt grote nadruk op feit dat het personeel moet voorkomen dat gedetineerden ontsnappen. Ook geeft het een mandaat om gebruik te maken van wachtposten, bewakers, videobewaking en andere veiligheidsmaatregelen die sterk doen denken aan een gevangenis.
Daarnaast moet de discipline verhoogd worden en moeten er strengere straffen worden opgelegd bij gedragsschendingen. Ook bekering dient te worden bevorderd.
Ondanks dat het document ook verplicht de veiligheid en gezondheid van de gevangenen te garanderen, geven getuigenverklaringen aan dat deze richtlijnen stelselmatig worden geschonden. Volgens ooggetuigen is een onbekend aantal kampbewoners gestorven door de slechte levensomstandigheden.
Gevangenen moeten zich houden aan gedragsregels. Slechts wanneer „studenten” aantonen dat hun gedrag, geloof en taal is veranderd, mogen ze worden vrijgelaten. „Studenten” moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen voordat ze kunnen ‘afstuderen’.
