De klimaattop die maandag in New York van start gaat, is een speciale. VN-landen presenteren er hun plannen hoe ze hun CO2-uitstoot gaan verminderen. Dus geen vergaderingen en eindeloze speeches, maar inspireren tot actie. Geen woorden, maar daden.
Actie is hard nodig, vindt VN-secretaris-generaal António Guterres. Daarom belegde hij de speciale Climate Action Summit voorafgaand aan de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Als regeringsleiders toch al naar New York afreizen, dan valt een en ander mooi te combineren, zo was zijn gedachte.
In december 2015 bereikten vrijwel elk lans ter wereld overeenstemming over het klimaatakkoord van Parijs. Dat zoveel neuzen dezelfde kant opstonden was een historisch moment, klonk de jubel. De eenheid was broodnodig om de klimaatcrisis te bedwingen. Afgesproken werd alles in het werk te stellen om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden Celsius, met als streven zelfs 1,5 graden Celsius.
Inmiddels zijn we bijna vier jaar op weg en heeft de juichkreet plaatsgemaakt voor een diepe zucht. De meerderheid van de landen maakt weinig werk van de beloofde reductie van broeikasgassen. Wereldwijd nam de uitstoot van CO2 sinds 2015 jaar na jaar toe. De Amerikaanse president Trump kondigde in 2017 aan dat zijn land –de grootste economie ter wereld– zich zou gaan terugtrekken uit het akkoord.
Klimaatmarsen gehouden in tal van steden wereldwijd
Steeds vaker waarschuwen klimaatwetenschappers dat we afstevenen op een opwarming die de 1,5- en 2-gradengrens ver overstijgt (3-5 graden). De halve graad (tussen 1,5 of 2 graad) lijkt misschien weinig, maar voor eilandstaten als de Malediven is deze cruciaal. Een opwarming die groter is dan 1,5 graden betekent voor hen dat ze zo goed als zeker onder de zeespiegel verdwijnen.
Onderzoekers rekenden voor dat op 1 januari 2018 de mensheid nog een budget van 420 gigaton CO2 had om uit te stoten om de opwarming tot 1,5 graden te beperken. Hiervan is –nog geen twee jaar later– nog maar 350 gigaton van over.
Het gebrek aan en tegelijkertijd de noodzaak tot actie bewogen Guterres om spontaan een top in te lassen. Eentje die moet dienen als opwarmer voor de gebruikelijke klimaattop, die elk jaar in december worden gehouden, dit jaar in Santiago, in Chili.
„Breng geen speech mee, maar breng een plan mee!” zo riep Guterres de landen op. Luis Alfonso de Alba, de speciale gezant voor de top, zei het zo: „De secretaris-generaal heeft geëist dat alle deelnemers zeer concrete maatregelen benoemen die onmiddellijk kunnen worden uitgevoerd.” Guterres wil geen klimaatpraatjes, maar klimaatdaden van landen horen. Hoe beperken landen hun emissie van broeikasgassen? Maar ook: hoe gaan ze om met de impact van klimaatverandering die nu al wordt gevoeld?
Eén actie zal in ieder geval onlosmakelijk aan deze top verbonden blijven. En dat is die van de jonge Zweedse Gretha Thunberg. De klimaatactiviste hoopt te spreken voor de regeringsleiders in New York, maar weigerde daarvoor het vervuilende vliegtuig te nemen. Ze zeilde naar de Verenigde Staten.
Hoewel deze individuele actie maar een beperkte impact op het klimaat heeft, kan ze grote gevolgen hebben. De 16-jarige Zweedse inspireert wereldwijd velen –vooral jongeren– om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Thunberg is vooral bekend van haar klimaatstakingen. Scholieren uit meer dan 150 landen van over de hele wereld volgden haar voorbeeld en spijbelden van school. Hun punt: politici doen te weinig om klimaatverandering tegen te gaan. Thunberg zei vorige week tegen de Amerikaanse tv-zender CBS dat ze hoopt dat wereldleiders „uit hun comfortzones zullen stappen” om de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.
De top van maandag moet daaraan bijdragen. Hij moet regeringsleiders hun beloften van Parijs laten nakomen. Zodat ze woordhouden. Want uiteindelijk tellen niet de woorden, maar de daden.
