Aan de keukentafel van melkveehouder Henk Rougoor in Varsseveld heerst een sombere stemming. Voor het tweede jaar op rij zal de mais- en grasoogst grotendeels mislukken. De grond is zo droog dat er bijna niets wil groeien. „De schade was vorig jaar 25.000 tot 30.000 euro. Die kant gaat het dit jaar weer op. Dan werk je het hele jaar voor niks.”

Op het erf ligt de wintervoorraad kuilvoer voor zijn 120 koeien. De grasvoorraad, die in de zomer normaal gesproken uitpuilt, bestaat vooralsnog uit een zielig hoopje gras. De extreme droogte voorkomt dat het gras groeit en zorgt ervoor dat de oogst tegenvalt. Sproeien helpt nauwelijks. Het gras wordt er wel groen van, maar groeit er nauwelijks door. Rougoor verzucht: „Ik check de hele tijd of er een regenbui aankomt. Buienradar is mijn meest gebruikte app.”

Rougoor kreeg dinsdag bezoek van minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat). De VVD-politica was op werkbezoek in de Achterhoek, een van de regio’s in Nederland die het zwaarst is getroffen door de droogte. Ironisch genoeg stortte juist dinsdag de regen met bakken uit de hemel. Maar het zal veel langer moeten regenen voordat dit effect heeft. Voor het tweede jaar op rij is het neerslagtekort even hoog als in 1976, het droogste jaar ooit gemeten in Nederland. KNMI-modellen geven aan dat dergelijke perioden van hitte en droogte in de toekomst vaker zullen voorkomen. Vanwege de opwarming van de aarde.

Hoge zandgronden

Van Nieuwenhuizen bezocht samen met dijkgraaf Hein Pieper van waterschap Rijn en IJssel locaties waar de effecten van de droogte zichtbaar zijn. Boeren behoren tot de zwaarst getroffenen. De hoge zandgronden van de Achterhoek worden bijna niet gevoed door grondwater en zijn daardoor afhankelijk van regenwater. Maar dat komt maar niet. Het neerslagtekort is deze zomer al opgelopen tot 242 millimeter.

Rougoor en zijn collega-boeren willen graag beter kunnen inspelen op het droge weer, maar dan moet ‘Den Haag’ wel een aantal regels versoepelen. „Op dit moment mogen we tot 1 september mest uitrijden en tot 1 oktober gras inzaaien. Dat is jammer, want nu het najaar steeds warmer wordt, zouden we in die periode nog veel gras kunnen oogsten. We gaan daarmee meer naar een Zuid-Europees model.” Rougoor hoopt dat minister Van Nieuwenhuizen het waterschap gaat helpen om regenwater in de Achterhoek langer vast te houden, zodat de grond minder snel verdroogt.

Op dit moment lukt dat nog onvoldoende. De gevolgen zijn overal in het landschap te zien. De meeste beken en sloten in de Achterhoek staan leeg. Veel weilanden zijn geel. Ook natuurgebieden zuchten onder de droogte. Veel bomen en struiken lijken al in de herfststand te staan.

De stuw Pallandts Brug in Varsseveld is een van de plekken waar de droogte het meest zichtbaar is. Minister Van Nieuwenhuizen nam hier dinsdag een kijkje. De anderhalve meter diepe beek die hier hoort te stromen, is verdroogd. „Voor de tweede zomer op rij”, vertelt Robert Groen, specialist onderhoud van waterschap Rijn en IJssel. „Vorig jaar hebben we met hulp van sportvissers alle vissen die hier spartelden, overgezet naar andere beken.”

Dat de beek is drooggevallen, heeft ook negatieve gevolgen voor de omgeving. Via sloten en aftakkingen wordt normaal gesproken de natuur en de landbouwpercelen bewaterd. Nu is de grond gortdroog.

Wateropvanggebieden

Om dit soort toestanden te voorkomen, neemt het waterschap al allerlei maatregelen. „We leggen bijvoorbeeld nieuwe wateropvanggebieden aan, zodat water bij harde regenval tijdelijk geborgen kan worden. Dan kan het worden ingezet tijdens minder waterrijke tijden”, zegt Groen. Ook moet schoon regenwater niet meer worden afgevoerd via het riool, maar naar het grondwater.

Tijden veranderen, zegt hij. „In het verleden legden we juist beken aan om regen snel af te wateren. Nu gaan we precies het omgekeerde doen.”

De nieuwe uitdaging: water vasthouden

Minister Cora van Nieuwenhuizen kwam dinsdag naar de Achterhoek om met eigen ogen te zien welke effecten de droogte heeft. „Dat doet altijd meer dan een beleidsnotitie onder je neus geschoven krijgen”, zei ze. Maatregelen werden niet afgekondigd, maar daar is ze wel volop mee bezig, verzekerde ze. Zo moeten gemeenten een zogeheten klimaatstresstest maken die de gevolgen van klimaatverandering inzichtelijk maken. Afwateren is een van de grootste problemen. „Nederland was altijd wereldkampioen water afvoeren, maar moet nu ook wereldkampioen water vasthouden worden.”