„Eén kerkdienst op Goede Vrijdag doet het offer van Christus tekort”
De Goede Vrijdag, de betaaldag voor Gods Kerk, lijkt een dag waarop het leven gewoon doorgaat. „Maar ik houd graag twee diensten op deze dag. Ook ’s morgens.”
Ds. D. Heemskerk, emeritus predikant van de Hersteld Hervormde Kerk, sprak in februari in Gouda bij de presentatie van het boek ”De Kruistriomf van Vorst Messias” van Abraham Hellenbroek. Hij vroeg zich toen af waarom veel gemeenten op Goede Vrijdag alleen een avonddienst houden. „Als de Joden zich vroeg in de morgen opmaakten om de Borg te kruisigen, moet wij dan tot de avond wachten om dit te overdenken?” Desgevraagd licht hij zijn standpunt nog eens toe.
Ds. Heemskerk hield in alle gemeenten die hij diende op Goede Vrijdag zowel een avonddienst als een ochtenddienst. „Het gehele Oude Testament wijst heen naar Golgotha en ziet uit naar het offer van de Heere Jezus. Het Nieuwe Testament kijkt erop terug. De verzoening voor Gods Kerk is de kern van de ware godsdienst. Op Goede Vrijdag offert het Paaslam Zich. Dit is de betaaldag voor Gods Kerk, het centrale punt in de heilsgeschiedenis. Maar in onze westerse moderne wereld gaat het leven gewoon door. De meeste kerken in Nederland doen het af met alleen een kerkdienst op vrijdagavond. We doen het offer van Christus tekort.”
Ds. Heemskerk is geboren en opgegroeid in Katwijk aan Zee. Daar werden zowel in de confessionele gemeenten als in de Gereformeerde Bondsgemeenten op Goede Vrijdag twee kerkdiensten gehouden. „In mijn eerste gemeente, Maartensdijk, was men dat niet gewoon, maar toen ik de kerkenraad voorstelde om op die vrijdag ook ’s morgens kerk te houden, konden de broeders zich daar direct in vinden. Sindsdien hebben we in alle gemeenten die ik mocht dienen op Goede Vrijdag twee kerkdiensten gehouden, ’s ochtends en ’s avonds. Dat deden we ook met het oog op de kinderen. Zij krijgen bij het gemis aan een morgendienst niet veel mee van Goede Vrijdag, terwijl ze wel vrij van school zijn.”
Het bevreemdt ds. Heemskerk dat, voor zover hij weet, in geen enkele afgescheiden gemeente op Goede Vrijdag twee diensten worden gehouden. „Ik vermoed dat dit ontstaan is als reactie op de gebruiken van Rome, waar op Goede Vrijdag veel onstichtelijke initiatieven werden ontplooid. Calvijn en Koelman hadden een hartgrondige afkeer van al dat ceremonieel en waren dus geen voorstander van meer aandacht voor Goede Vrijdag. Met alle achting die ik voor hen heb, wil ik toch zeggen: Dat is niet goed, want het kruislijden is het hoofdthema in de Heilige Schrift.”
Voor Kerst is veel aandacht, voor Pasen ook. „Kerst is voor velen sfeer en romantiek. Maar het kruis is niet populair. Dat is de Joden een ergernis en de Grieken een dwaasheid. De mensheid wendt zich er vanaf. Zelfs de discipelen en de Emmaüsgangers dachten dat het heil voor Sion wel langs een andere weg kon plaatsvinden dan door het kruis.”
In veel West-Europese landen is Goede Vrijdag een nationale feestdag, weet ds. Heemskerk. In Duitsland zijn de winkels gesloten. Grote evenementen zijn verboden. „Wij hechten aan het kerkelijk jaar, maar laten we dan ook Goede Vrijdag eren. Voor het herdenken van de diepte van Christus’ vernedering en van de versmading van Jezus, de Nazarener, schiet slechts één avonddienst tekort.”
Voor de predikant is dit geen zaak waarin de kerken elkaar vrij mogen laten. „In de Vroege Kerk was deze vrijdag een centraal punt op de kalender. Laten we dit heilsfeit niet langer achterstellen bij de andere christelijke feestdagen. Om recht te doen aan het kruisevangelie hebben we aan een avonddienst niet genoeg.”
