De gemeenteraad besloot donderdagavond de commissie in te stellen. „Vooral om lessen te trekken voor de toekomst, niet vanuit de behoefte om met elkaar af te rekenen”, zei SGP-fractievoorzitter Koos van der Tang tot tweemaal toe.

De onderzoeken naar het verdachte zand dat onder meer in de woonwijken Eilanden-Oost en Veller is gestort, werden ook besproken. Verheugd werd geconstateerd dat er geen gevaar voor de volksgezondheid bestaat. Een oordeel over zandleverancier Vink wordt overgelaten aan het Openbaar Ministerie, dat nog steeds strafrechtelijk onderzoek doet, en de provincie, die toezicht houdt op het in Barneveld gevestigde bedrijf.

Oud-VVD-voorzitter Bas Eenhoorn leidt de onderzoekscommissie. René de Vries, oud-wethouder van Epe en voorzitter van de rekenkamercommissie van Elburg, Putten, Nunspeet en Oldebroek, en een professionele onderzoeker staan hem bij. Verwacht wordt dat het onderzoeksrapport in juni wordt gepresenteerd.

Ook de relaties tussen de gemeente en Vink, bijvoorbeeld de samenwerking in de plaatselijke ontwikkelingsmaatschappij CV De Burgt, worden tegen het licht gehouden. „Hebben die invloed gehad op het verloop van de zandkwestie en kunnen ze, meer in het algemeen, invloed hebben op dan wel risico’s vormen voor kwesties als deze?” is een onderzoeksvraag.

„We kijken uit naar het antwoord”, aldus de ChristenUnie. “Veel mensen denken dat de gemeente en Vink bij elkaar op schoot zitten en dat de gemeente Vink daarom de hand boven het hoofd houdt. We horen ook anderen die bang zijn dat Vink zomaar aan de kant gezet wordt met alle gevolgen van dien voor bijvoorbeeld de werknemers.”

De commissie richt zich op de periode van begin november vorig jaar, toen de gemeenteraad werd geïnformeerd, en nu. Lokaal Belang wenste een ander startpunt: november 2017, toen het college voor het eerst vernam van het onderzoek van de Gelderse Omgevingsdiensten bij Vink. De andere fracties meenden dat het raadsbesluit de commissie al voldoende ruimte geeft om de voorafgaande periode in het onderzoek te betrekken, als zij dat gewenst vindt.

Vink weigert de herkomst van de grond bekend te maken. De gemeente doet daar nog wel onderzoek naar, liet wethouder Aart de Kruijf weten op vragen van Lokaal Belang. „Kennis daarvan kan namelijk van nut zijn voor mogelijke juridische procedures.”

Forse kritiek was er op het gebrekkige toezicht van de gemeente Barneveld in de afgelopen jaren op de toepassing van grond. „Wij zijn geschokt dat ook bij onze gemeente niet voldoende kennis aanwezig was over de te volgen procedure”, zei Burger-Initiatief. Lokaal Belang was nog scherper: „College en gemeente hebben gefaald. Vier jaar na een landelijke evaluatie waren in 2015 het toezicht en het meldingsbeleid nog steeds volstrekt niet adequaat.”

Om „een tweede zandaffaire te voorkomen” drong de VVD aan op een ‘ingangscontrole’ op elke partij zand die in de gemeente wordt toegepast. „De zandkwestie heeft ons 400.000 euro gekost, daar kunnen heel wat monsters voor worden genomen. De certificaten die bij grond worden geleverd blijken niet genoeg zekerheid te bieden over de kwaliteit.” De liberale fractie trok haar voorstel in na de toezegging van het college dat er aanzienlijk meer steekproeven zullen worden gedaan.