Het huis van de 21e eeuw is een ”smart home”, dat meedenkt met zijn bewoners. Dankzij ”domotica” –een samenstelling van ”domus” (huis) en ”(informa)tica” of ”(robo)tica”– en ”the internet of things” –het principe dat steeds meer apparaten op het web zijn aangesloten– kunnen steeds meer processen in de woning geautomatiseerd worden. Domotica-apparaten werken onderling meestal samen door Wifi (HaLow)- of Bluetooth-verbindingen en laten zich veelal aansturen door apps op de mobiel of tablet van hun ‘baas’ (m/v).

De domotica van nu gaat vaak nog een stap verder dan deze ”bedienbaarheid op afstand”: sensoren houden de thuissituatie in de gaten en geven zélf een seintje aan apparaten ter plaatse als die actie moeten ondernemen. Zo schakelt de verwarming direct een standje lager, als hij van een sensor te horen krijgt dat er een raam opengaat.

Dit soort slimme apparaten is enorm in opkomst. Ging het vroeger vooral om een beveiligingscamera en een thermostaat, tegenwoordig is het aantal meedenkende hulpjes sterk uitgebreid. In bijna elke ruimte is wel iets domotica-achtigs te installeren. Een korte rondleiding door het huis van de toekomst, nee: door het huis van nu. Van woonkamer tot doucheruimte en van keuken tot slaapkamer.

Woonkamer

In de meeste huizen hangt de thermostaat in de woonkamer. Het ding meet hoe warm het daar is en geeft vervolgens een signaal aan het energiesysteem: „Warmer!” of „Kouder!”. Het grote nadeel van de eerste ‘edities’ van dit systeem is dat ze alleen het klimaat van de living regelden. Uiteraard is er anno 2019 een slimme thermostaat die dit minpunt niet heeft en daarnaast energie-, geld- en moeitebesparing oplevert door een groot deel van de verwarming te automatiseren.

Een beetje systeem is met een smartphone of tablet te bedienen. Wat je er dan allemaal mee kunt? Instellen en controleren van de temperatuur, aanmaken van verwarmingsschema’s, bekijken van het verbruik en het in- of uitschakelen van warmtebronnen.

Helemaal mooi is het instellen van verschillende warmtezones: slaap je, dan verwarm je alleen de slaapkamer, werk je, dan alleen de werkruimte. Het is daarvoor wel nodig dat ieder vertrek zijn eigen thermostaat heeft.

Ook hierbij geldt dat de écht slimme varianten met je meedenken en zélf met voorstellen komen. Ze schotelen bijvoorbeeld energieschema’s voor die rekening houden met je levensstijl. Of ze bepalen met hulp van sensoren of met de locatievoorziening van de smartphones in huis of er iemand aanwezig is; zo niet, dan schakelen ze de verwarming automatisch een tandje terug.

In de toekomst zullen slimme thermostaten met steeds meer smart home-producten gaan samenwerken. Nu al zijn er systemen op de markt, die de lichten aan laten gaan, wanneer de thermostaat inschakelt. Zo kom je in een verlicht én warm huis. Er bestaan ook thermostaten die gekoppeld zijn aan rook- en CO2-melders. Wellicht is er over vijf jaar een thermostaat met camera die snapt dat een bewoner die op een koude winterdag met blauwe tenen thuiskomt, een extra warm plekje bij zijn favoriete leunstoel nodig heeft.

Behalve een thermostaat bevatten de meeste Nederlandse woonkamers een geluidssysteem en een scherm. Vroeger waren die twee strikt van elkaar gescheiden en hadden ze elk een eigen afstandsbediening. Aan het einde van de vorige eeuw kwam de ”universele afstandsbediening” in opkomst en kon je het geluid van het ene systeem afspelen op het andere. Tegenwoordig zijn audio- en videosystemen helemaal met elkaar verweven en is de ‘ouderwetse’ afstandsbediening vervangen door een remote-app op een mobiel. Een homevideo van een mobiel naar het scherm casten? Geen probleem! Het geluid van een tablet afspelen via een speaker in de badkamer? Natuurlijk!

Leuk nieuws op dit gebied komt van woongigant Ikea en speakerfabrikant Sonos: ze gaan slimme geluidsboxen produceren die eveneens als (boeken)plank kunnen dienen. Ikea start binnenkort ook met de verkoop van slimme rolgordijnen: je kunt ze open- en dichtdoen via een spraakopdracht aan Siri, Alexa of Google Assistant.

Doucheruimte

‘Slim’ douchen en toiletteren? Ook de 21e-eeuwse badkamer ontkomt niet aan domotica. Neem een handzeeppompje met sensor dat voelt wanneer een hand zeep nodig heeft? Zelfs voor de douche bestaan er smart apparaten, zoals bluetoothspeakers die je in de sproeier kunt draaien en ledlampen in douchekoppen die tonen hoe warm het water is.

Klap op de vuurpijl is het Numi 2.0 Intelligent Toilet van Kohler met ingebouwde surround sound speakers, sfeerverlichting en stembediening. De fabrikant belooft klanten een „volledig meeslepende ervaring”: als je op de –uiteraard verwarmde- bril zit, kun je met je stem muziek en verlichting instellen.

Er zijn ook exemplaren op de markt, die automatisch doortrekken als de gebruiker zijn ‘boodschap’ heeft afgeleverd en die hun bril omhoog doen als diezelfde gebruiker een gebaar maakt.

Er bestaat ook nuttigere domotica voor de badkamer. Zo weten slimme tandenborstels, weegschalen en spiegels steeds meer over het lichaam te zeggen, waarna de bezitter zijn voedings- en beweegpatroon kan aanpassen. Kán...

Een voorbeeld. Tandenborstel: „Het valt me op dat uw kiezen vol toffeeresten zitten. Snoep verstandig, eet een appel!” Spiegel: „Kijker, het valt me op dat u wallen onder uw ogen en uitslag op uw wangen hebt. Ga vroeger naar bed en gebruik huidverzorgingsproduct X. Wilt u dit rapport bewaren in uw logboek of een verzorgingsschema in uw persoonlijke agenda opslaan?”

Keuken

In de keuken kunnen sommige kookkunstenaars wel wat hulp gebruiken, zullen fabrikanten gedacht hebben. En dus produceren ze tegenwoordig schermen/ tablets voor aan de wand, die koks –na een stemcommando– recepten en kookfilmpjes voorschotelen. Natuurlijk moeten ze tegen een beetje water kunnen en dus zijn de screens over het algemeen waterafstotend.

Het spreekt vanzelf dat een ouderwetse, analoge kookwekker met zo’n ”Kitchen Aid” niet meer nodig is, want de tablet beschikt over een ingebouwde, (digitale) variant.

Andere interessante gadgets voor in de keuken zijn: de ”Smarter Mat” –die kan bepalen welke artikelen erop staan en die vervolgens berekent wanneer je boodschappen moet doen–, de ”Smarter Detect” –die kan horen wanneer het eten in pan, oven of magnetron klaar is en dan een melding naar je smartphone verstuurt– en de slimme koffiemok van Ember, die koffie en thee op de door jou ingestelde temperatuur houdt en meteen aangeeft hoe het met je cafeïneverbruik is gesteld...

Slaapkamer

Wie kent ze nog? Van die oude, simpele wekkers die alleen de tijd aangaven en je op een ingesteld moment wakker rinkelden? Je moest ze opwinden om ze aan de praat te houden en op een knop slaan om de irritante alarmbellen te stoppen. Een halve eeuw geleden werden ze min of meer verdrongen door de wekkerradio, maar ook die is inmiddels gedateerd. In 2019 zijn we alweer veel ‘slimmer’ en dat zie je ook terug in het weksysteem van de 21e eeuw.

De ”smart alarm clock” kan nog steeds wekken, maar op veel meer manieren. Zo kan hij een radiostation, je favoriete orgelconcert of je complete verzameling (gedigitaliseerde) lp’s laten horen. Hij kan ook tegen je praten. Verder kun je er apparaten mee opladen.

Andere slimme systemen voor de slaapkamer zijn: de Moona –die de temperatuur van je kussen beheert–, de Beddit-sensorstrip –die slaaptijd, hartslag, ademhaling en snurkgedrag monitort– en het slimme dekbed van SmartDuvet met ingebouwde temperatuurcontrole (voor twee zijden apart instelbaar), dat zichzelf kan opvouwen.

En dan zijn er ook nog allerlei toepassingen voor de kinderkamer, zoals bedlampjes die een slaapritme aanleren en een kinderbedje dat ouders waarschuwt als het matras nat wordt.

Luiheid

Zin in een nieuw huis vol domitica, maar geen zin om alle oude apparaten bij het grofvuil te zetten? Goed nieuws: er bestaat ook zoiets als retrofit. Retrofit? Oplossingen om bestaande, ‘domme’ apparaten slim te maken. Neem een camera in de koelkast die foto’s van de inhoud naar je smartphone stuurt. Handig als je in de supermarkt loopt en niet meer weet hoeveel appels er nog in de fruitla liggen!

Hoe handig domotica ook kan zijn, er kleven wel ten minste drie nadelen aan. Door alle automatisering hoef je nog maar zo weinig te doen, dat luiheid -met alle bijkomende, fysieke gevolgen– op de loer ligt.

Daar komt bij dat de menselijke afhankelijkheid van apparaten met de verdergaande ‘domoticanisering’ steeds meer toeneemt. Wat als de stroom of de wifi uitvalt...?

En tot slot: al die slimme apparaten in huis hebben misschien hun nut, maar goed voor de privacy zijn ze niet. Je moet er maar tegen kunnen dat allerlei sensoren je 24/7 in de gaten houden. Om over de mogelijkheid dat ze gehackt worden nog maar te zwijgen...

Goedkope ideeën

Smarthome Magazine noemt enkele goedkope manieren om je huis ‘slimmer’ te maken. Een kleine greep.

Slimme stekker (smart plug)

Elk apparaat dat in het stopcontact van de slimme stekker wordt gestoken, is op afstand bedienbaar. Kosten: zo’n 20 euro.

Slimme verlichting

Het bekendste smart verlichtingsplan is waarschijnlijk het Hue-systeem van Philips. De lampen erin kun je op afstand in- en uitschakelen en dimmen. Kosten: zo’n 169 euro (starterskit)! Steeds meer fabrikanten komen dan ook met goedkopere varianten op de proppen.

Slimme sensoren en camera’s

Met sensoren en camera’s kun je van alles in de gaten houden: de luchtkwaliteit, het weer, inbrekers, of de deur wel dicht is. Kosten: vanaf zo’n 30 euro.

>>smarthomemagazine.nl