Robots zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Ze voeren allerlei gespecialiseerde, en soms zelfs gevaarlijke, taken voor ons uit. Denk aan het detecteren en ontmantelen van mijnen, of aan robots die worden gebruikt als hulp in de huishouding of verpleegassistent. Dit roept interessante vragen op, zoals: hoe zien wij deze robots en hoe gedragen we ons ten opzichte van hen?

Een team onder leiding van gedragswetenschapper Sari Nijssen van de Radboud Universiteit deed er onderzoek naar, in samenwerking met Barbara Müller van de Radboud Universiteit en Markus Paulus van LMU München. Hun artikel verscheen donderdag in het wetenschappelijke tijdschrift Social Cognition. „Wij wilden nu graag onderzoeken hoe ver die empathie met robots gaat en welke morele principes er gelden in de omgang met robots”, zegt Sari Nijssen.

Het team legde aan proefpersonen een moreel dilemma voor met de vraag of ze een individu zouden willen opofferen om een groep gewone mensen te redden. In het ene scenario’s was dit individu een mens, in het andere een mensachtige robot of één die slechts als machine werd gepresenteerd.

Proefpersonen vonden het dilemma moeilijker naarmate een robot als meer menselijk werd gezien. Als de robot werd neergezet als een wezen met eigen gedachten, ervaringen, pijn en emoties, bleken de proefpersonen minder geneigd om de robot op te offeren om anonieme mensen te redden.

Mensen neigen er dus naar in bepaalde omstandigheden een morele status toe te kennen aan robots, stelt Nijssen. „Een menselijk uitziende robot kan gevoelens of gedrag oproepen die in tegenspraak zijn met de functie waarvoor deze is ontwikkeld, namelijk om ons te helpen. En het is de vraag of we die kant op willen.”