De VN spreken sinds vorig jaar over het Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration, zoals de verklaring officieel heet. De ondertekening staat gepland voor december in Marrakesh.

In de tekst wordt de intentie uitgesproken om oorzaken aan te pakken die mensen als reden noemen om hun land te verlaten; bijvoorbeeld klimaatverandering. Maar „snellere, goedkopere en veilige terugkeer en herintegratie” moeten ook worden bevorderd, zo luidt een van de doelstellingen.

Enkele andere doelen zijn: de mogelijkheden voor reguliere migratie uitbreiden en flexibeler maken, migranten toegang geven tot basale diensten, discriminatie tegengaan en mensensmokkel in internationaal verband aanpakken.

De Verenigde Staten waren vorig jaar de eersten die zich terugtrokken, vrezend voor verlies van soevereiniteit. Volgens president Trump is de verklaring onverenigbaar met zijn migratiebeleid. Hongarije en Oostenrijk volgden. De regering in Wenen is bezorgd dat het onderscheid tussen legale en illegale migratie zal verwateren, zei premier Kurz afgelopen week.

Prullenbak

Ook in de Tweede Kamer gaan steeds meer stemmen op om er op zijn minst stevig over te debatteren, of het pact zelfs linea recta naar de prullenbak te verwijzen.

Thierry Baudet van Forum voor Democratie vroeg vorige week tot twee keer toe een apart debat aan over het pact. Hij kreeg daarvoor onder meer de steun van de SGP, maar het verzoek haalde geen meerderheid.

De PVV eiste eveneens vorige week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen in de Eerste Kamer dat Nederland zich ook terugtrekt. Volgens senator Marjolein Faber zou migratie tot mensenrecht worden verheven. „Het ondertekenen van het VN-migratieakkoord is gelijk aan de zelfmoord van Nederland. Daarom geef ik Rutte een keuze: niet tekenen of aftreden”, aldus Faber.

Het woord mensenrechten komt vaak voor in de tekst, maar daarbij wordt telkens verwezen naar universele mensenrechten en bestaande verdragen. De intentie om migratie te verheffen tot mensenrecht wordt niet genoemd.

De voorzitter van de Algemene Vergadering van de VN, Miroslav Lajcak, reageerde in juli op de geuite zorgen. „Ze moedigt migratie niet aan, en is ook niet bedoeld om het een halt toe te roepen. Ze is niet juridisch bindend. Ze schrijft niets voor, ze legt niets op. En ze respecteert de soevereiniteit van staten volledig”, zei hij over de verklaring.

Ook de angst dat de verklaring later toch juridische waarde krijgt, is ongegrond, bezweert minister Blok van Buitenlandse Zaken. Hij vindt de verklaring waardevol, omdat die als aanknopingspunt zou kunnen dienen voor een gesprek met Afrikaanse landen waar migranten vandaan komen.