In naoorlogse Oranjekwartier in Deventer staat, verscholen tussen blokken huizen, de kerk van de Molukse gemeente: ”Maranatha”. De markante kerk staat er treurig bij. De Molukkers luiden de noodklok.

Het is een plat gebouwtje met veel rondingen. Buiten is de rozentuin overwoekerd met onkruid. Aan de straatzijde hangt de kerkklok in een geraamte van metalen buizen. Aan de muur hangt een bordje: ”Maranatha”. Op een van de ruiten is een pamflet geplakt: „Geef om Maranatha”.

Frans Latupeirissa (67), voorzitter van de stichting Bersama untuk Maranatha (de stichting die tot doel heeft fondsen te werven voor het onderhoud van Maranatha), is bezig in de kerkzaal de stoelen op een rijtje te zetten. Over zijn kerk zegt hij: „Deze kerk is om drie redenen van belang: Eén: als centraal punt voor de Molukse christenen in Deventer. Twee: omdat het gebouw niet weg te denken is uit het landschap van de Nederlandse architectuurgeschiedenis. En drie: vanwege zijn cultuurhistorische waarde voor de Molukkers in de stad Deventer.”

De kerkzaal heeft voornamelijk ronde vormen, de muren, de preekstoel, de lampen, alles is rond. De hoofdkleur is blauw, de stoelen, de muren, de tafel, alles is blauw. Voor een van de smalle ruitjes hangt een borduurwerk met de tekst: ”Geef ons vrede”. Het elektronisch orgel is defect. Op zondag gebruikt men voor de samenzang een keyboard.

Betonnen zuilen dragen het dak. Er zijn zo’n 140 zitplaatsen. Op de preekstoel ligt de Alkitab, de Bijbel in het Maleis. Het grote blauwe boek zet in met de gebeitelde woorden: „Pada mulanya Allah menciptakan langit dan bumi” („In den beginne schiep God de hemel en de aarde”).

In de vergaderzaal hangen veel afbeeldingen van Jezus, bij Zijn laatste avondmaal, aan het kruis, bij Zijn hemelvaart. Kinderen hebben tekeningen gemaakt over Jezus, op het meer, in de hof. Latupeirissa: „Sinds wij in het begin van de jaren vijftig vanuit de Molukken naar Nederland werden gebracht, leven wij in de diaspora, in de verstrooiing. Jezus is ons middelpunt, het ankerpunt van ons bestaan. Hij is de Verlosser, de Zoon van God. Om Hem draait het in ons geloof. Dit geloof biedt ons hoop en vertrouwen dat het wel goedkomt, met ons als groep en met mij als mens.”

De Molukse christenen in Deventer namen in 1992 de Maranathakerk in gebruik. Het was een postmodern ontwerp van architect Aldo van Eyck (zie kader). Maar in de afgelopen 25 jaar leed de Molukse gemeente zeer aan de secularisatie. Ook bij hen is de kerkverlating begonnen. Van de driehonderd leden zijn er op zondagmorgen nog maar zo’n dertig in de kerk. „En met die dertig mensen kunnen we het onderhoud van dit gebouw niet langer opbrengen.”

Latupeirissa laat het achterstallig onderhoud zien. Het dak lekt. De rozentuin is een wildernis geworden. De wanden zijn toe aan nieuwe afwerking. Veel houtwerk moet hersteld worden. „Wij willen de Maranathakerk als cultuur-historisch erfgoed behouden voor het nageslacht. Dit is voor Molukkers de ontmoetingsplek, ons geloofshuis. Er wordt iedere zondag trouw geofferd, maar renovatie gaat tweehonderdduizend euro kosten. Dat is voor ons niet op te brengen. We zijn inmiddels voorgedragen voor het verkrijgen van de monumentenstatus. Maar voorlopig luiden we de noodklok, want dit gebouw is onze identiteit. Deze kerk staat hier, omdat wij er zijn. Als wij er niet waren, was deze kerk er niet geweest.”

Waar bevindt de Molukse Maranathagemeente zich te midden van het kerkelijk landschap in Nederland? Latupeirissa: „Wij behoren institutioneel niet tot de Protestantse Kerk in Nederland, maar we zijn wel protestantse christenen.”

Een kerk van Aldo van Eyck

De Maranathakerk in Deventer is een ontwerp van architect Aldo van Eyck (1918-1999). In dit gebouw zocht hij aansluiting bij de geloofsbeleving van Molukse christenen. Voor hen is de kerkdienst een ceremonie die thuis in de huiskamer begint en zich voortzet binnen de muren van de kerk. In het kerkgebouw is op verschillende manier het onderscheid tussen binnen en buiten opgeheven. De binnenwanden zijn geschilderd in banen die overlopen van donker verlopen naar lichtblauw en voorzien zijn van golvende lijnen, gemaakt van schelpen van op de Molukse eilanden. Aldo van Eyck (1918-1999) ontwierp ook het dorp Nagele in de Noordoostpolder, het burgerweeshuis te Amsterdam, het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem en de algemene rekenkamer aan het Lange Voorhout in Den Haag.