„Israëlzondag afschaffen is dom”
Schaf de Israëlzondag af en schrap de onopgeefbare verbondenheid met Israël uit de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Vijf reacties op het manifest van ds. J. Offringa uit Wijk bij Duurstede.
„Dit zat er een keer aan te komen”, zegt ds. M. J. Schuurman, predikant van de hervormde gemeente in Oldebroek. „Maar speciale gedenkdagen als de Israëlzondag gebruiken om je eigen punt te maken, vind ik een teken van geestelijke armoede. Sla de Israëlzondag dan over, zoals in wel meer gemeenten in de Protestantse Kerk gebeurt.
Bovendien wordt het pleidooi nogal karikaturaal gebracht, waardoor ik dit niet al te serieus neem. De Protestantse Kerk heeft altijd heel duidelijk aangegeven dat er naast de verbondenheid met Israël ook een verbondenheid met Palestijnse christenen is. Zolang sommige protestantse kerkgangers verlegen zijn met het Oude Testament, voel ik er niets voor om de Israëlzondag af te schaffen.”
Dr. R. de Reuver, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, citeert uit het vijfde vers van Psalm 105: „God zal Zijn waarheid nimmer krenken (…). ’t Verbond met Abraham Zijn vrind, bevestigt Hij van kind tot kind.” Volgens hem illustreert dit „prachtige lied”, dat vaak in een doopdienst wordt gezongen, „de onopgeefbare verbondenheid van elke dopeling met Israël, het volk dat uit Abraham is voortgekomen. God is met Israël begonnen, met het oog op het heil voor heel de wereld. Wij, niet-Joden, zijn er pas later bij gekomen, dankzij Jezus. Gods heilsweg fundeert de onopgeefbare verbondenheid met het volk –niet de regering of de staat– van Israël. Delend in de aan Israël geschonken verwachting zien we uit naar de komst van Gods Koninkrijk, zo staat er in de kerkorde.”
Misverstand
Ook ds. M. Dijkstra, gereformeerd emeritus predikant in Ede, wijst erop dat de onopgeefbare verbondenheid geen betrekking heeft op de staat Israël. „Het feit dat er in de kerkorde over Israël wordt gesproken, wekt al jaren misverstand. Veel mensen in de kerk vatten dat ten onrechte op als het volk inclusief de moderne staat Israël. Terecht wordt in het manifest op dit voortdurende en verwarrende misverstand gewezen.”
In de kerkorde staat dat de kerk deelt in de „aan Israël geschonken messiaanse verwachting” Volgens ds. Dijkstra, auteur van het onlangs verschenen boek ”Palestina en Israël. Een verzwegen geschiedenis (uitg. Boekencentrum, Utrecht), betekent dit in feite dat zowel de kerk als Messiasbelijdende gemeenschap en de synagoge of het Jodendom als messiasverwachtende geloofsgemeenschap een gemeenschappelijke geschiedenis en traditie deelt, tot op vandaag. „Helaas ook een geschiedenis van wederzijdse verguizing en antisemitisme. Maar het is geen starre, absolute band. Die bestaat alleen concreet in het dynamische gesprek rondom het verstaan van de Heilige Schrift, niet meer maar ook niet minder. Mijn inziens zou het al helpen als men in plaats van volk Israël alleen Israël zou lezen, of nog liever synagoge of Joodse geloofsgemeenschap.”
De plaats van Israël in Gods handelen blijft een geheimenis in de geschiedenis, zegt drs. P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland. „Dat erkent Paulus als hij nadenkt over de gang van zijn volk na Goede Vrijdag. De context van onze naoorlogse tijd heeft daar vooral in de Hervormde Kerk meer zicht op gegeven, waarbij niet die tijd zelf, maar de ontdekking van de diepere en bredere verbanden van de Schrift leidend was. Die zegen moeten we ons niet laten afnemen door Israëlische politiek of door de liberale theologie van ds. Offringa. Israël blijft Gods oogappel, niet vanwege zijn gedrag, maar omdat Gods verkiezing onberouwelijk is. Die notie is ook voor gelovigen onder het nieuwe verbond vreugdevol.”
Dr. M. van Campen, hervormd emeritus predikant te Ede, moet denken aan een uitspraak die hij met regelmaat citeert in gesprekken of lezingen: „Wie Israël vergeet, zaagt de tak door waar hij zelf op zit.”
Eeuwenlang is de christelijke kerk –uitzonderingen daargelaten – behept geweest met het vervangingsdenken, aldus dr. Van Campen. „Daardoor is Israël in het vergeetboek geraakt. In theologie en prediking was het uitverkoren volk onzichtbaar geworden, met alle rampzalige gevolgen van dien. Daardoor is de christelijke kerk medeplichtig geworden aan het verschrikkelijke lijden dat het Joodse volk telkens weer is aangedaan.”
Kortzichtig
Na de Tweede Wereldoorlog kwam er volgens dr. Van Campen in enkele protestantse kerken in Nederland een kentering. Een belangrijk getuigenis daarvan is de hervormde nota ”Israël, volk, land en staat” uit 1970. „Ik raad de opsteller en sympathisanten van het manifest aan om dit geschrift er nog eens op na te lezen. Onze onopgeefbare verbondenheid loslaten? De Israëlzondag afschaffen? Dom en kortzichtig. Handen af van de unieke plaats voor Israël in het heilshandelen van God.”
