„Je zou het water al best kunnen drinken”, verzekert Wim de Ridder, bij Vitens verantwoordelijk voor drinkwaterwinning Zoelen. „Mogelijk ruikt het muf en als je het laat staan, zou het door ijzer en mangaan op den duur bruin worden. Ervan drinken kan echter geen kwaad.”

Van 30 en 60 meter diep komt het water, dat het hele jaar door een vrij constante temperatuur heeft: circa 12 graden Celsius. Honderden liters klateren er onophoudelijk over de viertrapswaterval in de cascadehal van het productiebedrijf. Zo’n 900 kuub –900.000 liter– per uur. Vier kilometer verderop wordt het gewonnen, nabij Kerk-Avezaath, vlak bij Tiel. „Op die plek is er niet veel van te zien, alleen een putdeksel”, aldus De Ridder.

Met vijf pompen haalt Vitens het water naar boven en via een leiding wordt het naar een waterwinstation bij Zoelen getransporteerd. Daar gaat het over de cascade en komt er zuurstof bij. Nadat het vervolgens in filterbakken is gezeefd en ontdaan van ijzer en mangaan, voldoet het water aan de strenge normen van Vitens voor drinkwater. Wat in de bakken overblijft is ijzerslib, ongeveer 70 ton per jaar. Daar worden onder meer bakstenen van gemaakt, vertelt De Ridder.

Kleilaag

Jaarlijks onttrekt Vitens bij Zoelen 3,6 miljoen kubieke meter water aan de bodem. Dagelijks levert de productielocatie 10 miljoen liter aan zo’n 34.000 huishoudens in Tiel en richting Culemborg en Maurik, tot aan Lienden. ‘Zoelen’ kan tot 16.000 kuub gaan. Daarmee behoort het station, dat sinds 1988 bestaat, tot de middenmoot van de in totaal honderd productiebedrijven bij Vitens.

Hoe Vitens het grondwater zuivert, verschilt per locatie. Op de ene plek bevat het water namelijk meer kalk, ijzer of mangaan dan op de andere. Dat heeft ook met de grondsoort te maken, aldus De Ridder. „In Zoelen is zuiveren betrekkelijk eenvoudig. We beluchten en filtreren alleen. Het grondwater is hier van goede kwaliteit. De kleilaag van de Betuwe houdt veel vuil tegen. Elders zijn vaak extra stappen als ontharding en nafiltratie nodig. Overigens gaan we hier ook ontharden. Vitens wil graag drinkwater van nog betere kwaliteit leveren dan de normen van het Drinkwaterbesluit voorschrijven.”

Eens per week nemen medewerkers in Zoelen een monster van het gezuiverde water. Dat wordt in het laboratorium van Vitens in Leeuwarden nauwkeurig onderzocht op stoffen die niet in het water mogen zitten, zoals ziekteverwekkende bacteriën, zouten, zware metalen en pesticiden. Ook wordt op kleur en smaak gecontroleerd. Bij een verhoogde concentratie van een bepaalde stof grijpen deskundigen meteen in. Na overleg met inspecteurs voor de volksgezondheid wordt dan bijvoorbeeld besloten het water grondiger te zuiveren of de bron tijdelijk te sluiten.

Sommige grondwaterbronnen zijn extra kwetsbaar. De Ridder heeft ook het pompstation in het Edese Bos onder zijn hoede, dat aan zo’n 70.000 huishoudens in Ede levert. „Daar is geen beschermende kleilaag, maar zandgrond. Daardoor is het grondwater er gevoeliger voor stoffen van buitenaf. Als daar een ongeluk met een olietank niet wordt gesignaleerd, is die olie over een jaar of tien bij de bron. We zien er streng op toe dat zoiets nooit gebeurt.”

„Uit het Edese Bos komt het allerschoonste grondwater van Vitens”, zegt De Ridder. „We pompen het op en het gaat zonder verdere zuivering direct naar de consument. Dat is puur bronwater.”

Veenendaals Fris, Frysk Fris

In Veenendaal komt Veenendaals Fris uit de kraan, Barneveld drinkt Arkemheens Zuiver, Wouterswoude en Driesum lessen hun dorst met Frysk Fris. De drinkwaterwinning in Zoelen levert Zoelens Zacht.

Drinkwater van Vitens heeft in veel plaatsen een eigen naam. Woordvoerder Caroline van der Veeken: „Meestal komt water uit de eigen omgeving. Het is een natuurproduct, uniek door de lokale bodem en met een eigen smaak. Als de klant weet dat hij bij wijze van spreken bovenop zijn eigen waterbron woont, gaat hij beter met zijn leefomgeving om.”

zomerserie Water

Dit is de achtste en laatste aflevering in een serie over water.