Noemde een halve eeuw geleden nog vrijwel elke Schot zich christelijk, sindsdien is de situatie dramatisch gewijzigd. Volgens de meest recente cijfers –uit 2016– beschouwt inmiddels bijna de helft (48,7 procent) van de bevolking zich als niet-godsdienstig. Een kwart rekent zich tot de Church of Scotland, de volkskerk; 13,8 procent is rooms-katholiek. Ongeveer 8 procent behoort tot een andere christelijke denominatie.

Discriminatie

Wat de gevolgen van de ontkerkelijking zijn, wordt onder meer zichtbaar tijdens rouwplechtigheden, berichtten verschillende Schotse media recent. Meer en meer komt het voor dat families van een overledene verzoeken christelijke symbolen, zoals het kruis, tijdens de bijeenkomst uit de kapel te verwijderen.

Een en ander lijkt vooralsnog vooral te spelen bij crematoria. Aanleiding tot de berichten in de media vormde een in juli verschenen rapport van de Schotse inspecteur van crematoria, Robert Swanson. Daarin maakt hij melding van klachten over „de aanwezigheid van christelijke religieuze symbolen, met name het kruis, in kapellen en herinneringstuinen. In een aantal gevallen zijn op verzoek van de aanvragers stappen ondernomen om het kruis in de kapel tijdens de dienst te verwijderen of te verbergen.” Ook zou er geklaagd worden over het feit dat er weleens Bijbels of gebedenboeken op de stoelen liggen.

De inspecteur is in gesprek met onder andere de Humanistic Society Scotland, schrijft hij. Die is van mening dat haar 15.000 leden en mensen „met een andere niet-christelijke overtuiging” door de huidige praktijk worden blootgesteld aan „discriminatie, zoals bedoeld in de gelijkheidswet uit 2010.”

Gordon MacRae, directeur van de Humanist Society Scotland, verklaarde tegenover The Herald dat „Schotland inmiddels in meerderheid een niet-religieus land is. Maar in sommige delen van de publieke sector wordt dat nog niet weerspiegeld. Dat zie je bij de crematoria, maar ook in kapellen in ziekenhuizen en bijeenkomsten op scholen. Bij een rouwplechtigheid kan dat heel pijnlijk zijn. Als je negatieve ervaringen hebt met religie, is het heel moelijk om er op zo’n moment weer mee geconfronteerd te worden. Een moeder diende onlangs een klacht in over het Mortonhallcrematorium in Edinburgh, waar in de herinneringstuin een groot kruis staat.”

Aanval

David Robertson, voormalig preses van de Free Church of Scotland, ziet de inspanningen van „militante atheïsten en seculiere groepen” om de christelijke symbolen te verwijderen als „een aanval op het christendom onder de vlag van de gelijkheidswet. De meeste mensen in Schotland zijn in naam christelijk, en zelfs als zij niet religieus zijn, willen zij een christelijke begrafenis hebben.”

Ds. Graeme Craig, predikant van de Free Church of Scotland (Continuing) in Stornoway, liet dinsdag desgevraagd weten nog niet van de kwestie te gehoord. „Maar ik zie dit gewoon als weer een poging van hardline secularisten om elke herinnering aan God en Zijn waarheid uit het publieke domein te verwijderen door de eigen visie dwingend aan anderen op te leggen – ondanks het feit dat 47 procent van de Schotten zich als christelijk omschrijft en vele anderen de kerk in tijden van crisis om hulp vragen. Deze secularisten lijken te vergeten dat zij zélf wel zonder God wensen te leven, maar hun voorouders, die deze christelijke symbolen oprichtten, dat niet deden. Ik zie hun antagonisme als een vergeefse poging om hun eigen geweten, dat getuigt van de werkelijkheid van Gods wezen, macht en rechtvaardigheid, tot zwijgen te brengen.”

Overigens is ds. Craig –die in 2011 preses was van de synode van zijn kerkverband– geen groot voorstander van het plaatsen van kruisen in openbare ruimten, zegt hij. „Ze herinneren me te veel aan (rooms-katholieke; red.) crucifixen. Wat Schotland nodig heeft, zijn niet meer christelijke symbolen, maar is getrouwe Evangelieprediking en een op Christus gericht leven, dat vergezeld gaat met de kracht van de Geest Zelf.”

Beieren

De kwestie van de christelijke symbolen in de publieke ruimte speelt ook elders in Europa. In april besloot de regering van de Duitse deelstaat Beieren juist dat er per 1 juni in alle openbare gebouwen een kruis diende te hangen. „Het kruis is het fundamentele symbool van de culturele identiteit van het christelijke Avondland”, aldus minister-president Markus Söder (CSU). Het besluit werd bepaald niet overal met instemming ontvangen.