Traag malen de schoepen van het splinternieuwe rad van de Geldersch Hertogelijke Korenmolen in Heerde door het beekwater. Het is voor het eerst in ruim 55 jaar dat het bekenstelsel bij Heerde weer gebruikt wordt om energie op te wekken. De eerste molen op die plek stamt uit 1499. Monniken zijn vermoedelijk gestart met de aanleg van het nu 4,5 kilometer lange bekenstelsel net buiten Heerde. De oude molen brandde in 1923 af en een jaar later stond het huidige pand er.

Moleneigenaar Beerd Volkers wekte het familiebezit jaren terug weer tot leven. „Mijn opa kocht de molen ergens rond 1950.” Hij staakte in de jaren ‘60 het met waterkracht malen van graan en stopte er een decennium later helemaal mee. „Het had alles te maken met de schaalvergroting in de landbouw”, legt Volkers uit. Zes jaar geleden lag de molen er vervallen bij. De door mensenhanden aangelegde beek was verwilderd, waardoor het water door het molengebouw stroomde.

Volkers startte enkele jaren terug met het opknappen van molen en bekenstelsel. De directeur van een bedrijf in aardwarmtesystemen zag in april dit jaar zijn droom in vervulling gaan. Een nieuw, in Oost-Duitsland geproduceerd waterrad, werd naast de molen geplaatst. „Het vormde het sluitstuk van dit project.

Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt gaan er broodjes en koffie verkopen. Ze kunnen bezoekers ook uitleg geven over de werking van het rad.” Werkt het rad dan echt? Volkers: „Zeker, al was het de eerste weken even uitproberen.” Technisch gezien draait alles inmiddels prima en het wekt, naast stroom, ook nog eens veel belangstelling. Ik verwacht dat de molen genoeg energie oplevert voor het verbruik van tussen de één en vier huishoudens. Niet veel, maar het is een begin.”

Volgens Volkers toont het project dat ook in een vlak land als Nederland met waterkracht energie opgewekt kan worden. De energieopbrengst gaat naar een fonds waarmee onderhoud aan de molen wordt bekostigd. De 60.000 euro aan kosten is deels door fondsen bekostigd.

Nabij het Heerderstrand liggen de sprengen van de beek. Door het natuurlijk hoogteverschil op de Veluwe stroomt het water naar beneden door de gegraven sprengenbeek. Deze liet men langzamer aflopen dan het beekdal zelf. Bij de molen is er daardoor een hoogteverschil van 3 meter.

De sprengen van de Middelste Heerderbeek dateren van 1668 en bevatten nauwelijks ijzer. Deze wordt daarom ook wel ”blanke beek” genoemd. De Zuidelijke Heerderbeken bevatten veel roodbruin gekleurd ijzer, wat wijst op grondwater dat heel lang in de grond heeft gezeten.

Het waterrad in de beek bij de molen is precies een week geleden, op 29 juni, feestelijk in gebruik genomen.