Hoe ziet de Elfwegentocht er nu precies uit?

„De Elfwegentocht”, aldus projectleider Tsjeard Hofstra, „is het ambitieuze plan om alle inwoners van Friesland twee weken lang fossielvrij te laten reizen om klimaatverandering een halt toe te roepen. We hopen dat er in de hele provincie tijdens deze tocht geen druppel benzine wordt verbruikt. Dus het geldt ook voor bezoekers van buiten de provincie. Natuurlijk kunnen we iemand die in een benzine-auto rijdt niet bekeuren of van de weg sturen. We kunnen wel mensen informeren en hen met bewegwijzering naar het eerstvolgende blauwedieseltankstation of busstation sturen. Voor wie met zijn benzine-autootje uit de Randstad komt, wordt het lastig. De media in andere provincies zijn benaderd om mensen te vertellen niet met de benzine-auto naar Friesland te komen. We raden mensen aan om bij de grens zo mogelijk een bus of blauwedieselstation op te zoeken. Als ze toch met de auto verder rijden, kunnen we hen niet tegen houden. Het is een project waar je vrijwillig aan mee mag doen.”

Wat is het doel?

„We laten de hele wereld zien dat duurzaam reizen nu al mogelijk is, en willen mensen voor twee weken uit hun vaste patroon halen en laten ervaren dat het ook anders en schoner kan.”

Hoe bekend is Elfwegentocht in Friesland?

„De tocht is met de dag bekender geworden. Zelfs koning Willem-Alexander en koningin Máxima steunen de Elfwegentocht. En steeds meer instanties en bedrijven zijn aangehaakt. Enkele grote bedrijven hebben groots uitgepakt in de media. Arriva zette paginagrote advertenties in de krant en andere bedrijven stuurden persberichten en publiceerden filmpjes zoals Ekwadraat en Merk Fryslân.”

Welke bedrijven, organisaties en instellingen doen mee?

„In ieder geval alle gemeenten, alle hogescholen, 120 bedrijven die ”Freon fan fossylfrij Fryslân” (Vriend van fossielvrij Friesland) zijn, maar bijvoorbeeld ook alle vestigingen van de Rabobank, verzekeringsmaatschappij De Friesland en veiligheidsregio Fryslân. PostNL bezorgt in Leeuwarden pakketten fossielvrij en alle bussen van Arriva rijden deze twee weken fossielvrij. De ANWB organiseerde met ons twee elektrische testritdagen; Aegonmedewerkers van het hoofdkantoor in Den Haag die het kantoor in Leeuwarden bezoeken, moeten de fossielauto laten staan.”

Hoeveel CO2 wordt er bespaard als er twee weken geen fossiele brandstof in Friesland wordt gebruikt?

„De Leeuwarder Courant berekende dat er in die weken 5,7 miljoen ritjes en in totaal 125 miljoen kilometer worden afgelegd. Wanneer we uitgaan van de gemiddelde uitstoot van auto’s uit 2016 en 2017 komt dat neer op 14 miljoen kilo CO2. Er is ook de app Be Fries, waarmee iedereen zijn eigen uitstootbesparing per dag kan berekenen.”

Hoe krijg je alle Friezen twee weken lang uit hun auto? Wat voor concrete alternatieven zijn er voor de auto- en brommerrijders?

„Friesland is al jarenlang koploper met groen gas. Alle groengasauto’s kunnen gewoon blijven rijden. Inmiddels is de provincie ook nog eens Nederlands koploper met fossielvrije blauwe diesel, die inmiddels op acht Tamoilstations verkrijgbaar is. Die stations zijn te vinden op de site blauwediesel.frl. Voor een Elfwegentocht is er voldoende blauwe diesel, maar niet om heel Nederland over te laten stappen op deze synthetische biobrandstof. Daarom zien wij blauwe diesel ook als transitiebrandstof. Geweldig om nu je oude dieselauto mee op te rijden, maar de toekomst is emissieloos. Verder kunnen we op de fiets, in de bus, in de trein, liften, carpoolen, lopen, thuis werken, te paard en met een elektrische boot. Mogelijkheden te over.”

Wordt er gecontroleerd of er op fossiele brandstof wordt gereden?

„We hopen op flinke sociale controle onder de Friezen zelf. Er is ook een app waarmee bedrijven onderling wedstrijden kunnen houden met fossielvrij reizen. We merken dat bedrijven niet voor elkaar onder willen doen. We hebben iedereen opgeroepen om elkaar te helpen fossielvrij te reizen. Bied je collega met de benzine-auto een carpoolrit aan in je elektrische auto, stel voor om samen te fietsen, vergader per Skype, neem lifters mee.”

In een stad als Leeuwarden met veel openbaar vervoer lukt het misschien om vervangend vervoer te regelen. Maar hoe moet dat op het platteland, waar weinig ov is en de afstanden groot zijn? En hoe kunnen boeren werken zonder diesel?

„Voor boeren is blauwe diesel een geweldig alternatief voor de fossiele diesel. Alle tractoren kunnen hiermee gewoon blijven werken. Op het platteland ligt de oplossing vooral bij carpoolen en liften. Het platteland is altijd al sociaal heel sterk en dat zal in deze weken helemaal zichtbaar moeten worden. En dat gebeurt ook. Zo worden bijvoorbeeld zes solitaire windmolens ingezet als gratis laadpaal voor elektrische fietsen en auto’s.”

De Elfwegentocht lijkt zich vooral te richten op woon-werkverkeer. Hoe gaat dat met wijkverpleging, pakketbezorgers, taxivervoer, hulpverleners enzovoorts? Enkele bedrijven gaven expliciet aan niet mee te zullen doen.

„PostNL bezorgt fossielvrij in de binnenstad van Leeuwarden. Brandweerwagens van de Veiligheidsregio Friesland bijvoorbeeld rijden sinds 1 juli op blauwe diesel, net als alle vrachtwagens van supermarktketen Poiesz. Dat niet alle bedrijven meedoen, is jammer. We hopen dat werknemers uit zichzelf de auto laten staan en voor fossielvrij reizen kiezen. Het hoeft niet allemaal via de werkgevers gespeeld te worden.”

Geldt fossielvrij ook voor vaartuigen?

„Zeker. Van 12 tot en met 14 juli is er de driedaagse Elfvaarwegentocht, geïnitieerd door de provincie Overijssel, waar alle huurboten elektrisch zijn. Ook varen kan volledig fossielvrij, met behulp van de wind, spierkracht, elektrische motoren en blauwe diesel.”

Hoe kan de watertoerist die met zijn bootje uit de Randstad door Friesland wil varen fossielvrij vakantie vieren?

„Ze kunnen deze weken overstappen op een fossielvrij alternatief. Ondernemers spelen daar ook op in. Zo biedt elektrische sloepverhuurder Happy Whale de hele twee weken 25 procent korting op elektrische bootjes. En voor dieselmotoren zijn er inmiddels vier blauwe dieseltankpunten bij jachthavens. Benzinebootjes kunnen nu beter thuisblijven.”

De Elfwegentocht komt uit de koker van studenten. Zijn er ook plannen gemaakt voor snorfietsrijdende leeftijdsgenoten?

„Zeker. Zo worden alle eindexamenfeestjes fossielvrij geregeld met feesttreinen en bussen van Arriva. Alle hogescholen doen mee, en kiezen nu vooral voor de fiets.”

Met welk deelnamepercentage is de Elfwegentocht tevreden?

„We werken nu keihard met het hele team, met 100 procent deelname als inzet. We zien nu al dat veel bedrijven mede dankzij de Elfwegentocht blijvend verduurzamen, en dat is natuurlijk de bedoeling. Het moet niet ophouden op 14 juli. We hopen dat heel Friesland duurzaam blijft reizen en dat we veel mensen een stuk bewuster hebben gemaakt. Dan zijn we tevreden. Het wordt in ieder geval nooit meer business als usual na de Elfwegentocht. Dat we duurzamer moeten en kunnen reizen is nu bij alle Friezen geland, en daar gaan we mee door.”