Ja, oordeelde de Russische rechter deze week, het Russische bedrijf Telegram handelt tegen de wet door de veiligheidsdiensten geen inzage de gegevens van gebruikers. De overheid had de dienst voor de rechter gesleept omdat terroristen er gebruik van zouden maken en het concern desondanks halsstarrig bleef weigeren privégegevens vrij te geven.

Na de uitspraak van de rechter begon de overheidsdienst voor Informatie en Massamedia direct met het blokkeren van een groot aantal websites die gerelateerd zijn aan chatdienst Telegram. Die acties lijken vooralsnog echter weinig succes te sorteren. Vrijdag stond de teller op 16 miljoen geblokkeerde websites, maar resultaat had het nog niet: Telegram was in Rusland nog gewoon te gebruiken.

Critici betwijfelen of het echte probleem wel ligt in het gebruik door terroristen. Veel zogenoemde kanalen (een soort blogs) op Telegram zijn kritisch over het Kremlin en de politiek. „Die kanalen zijn het grootste probleem voor de overheid, niet het terrorisme”, zegt Telegramgebruiker Anton Nechajenko. Voor hem zijn die kanalen nu net de reden om op Telegram te zitten. Criticasters zien het blokkeren van Telegram dan ook als onderdeel van pogingen van het Kremlin om steeds meer controle te krijgen op de Russische bevolking.

Een verzoek van de Russische autoriteiten aan Google, Apple en Microsoft om Telegram uit de appstores te halen, was zoals te verwachten aan dovemansoren gericht. Als eerste stap was het voor de Russische overheid natuurlijk wel mogelijk om zélf te stoppen met het gebruik van Telegram. Dat gebeurde dan ook.

Antiterreurwetten

De blokkade van Telegram is een uitvloeisel van de antiterreurwetgeving die in 2016 in Rusland van kracht werd. Die wet staat bol van de onduidelijke formuleringen en geeft de overheid daardoor de mogelijkheid om internet sterk te controleren. Vlak voor de recente verkiezingen torpedeerden de autoriteiten al het Russische internetbedrijf Yandex.

Maar ook grote bedrijven als Facebook lijken niet veilig. De Moscow Times berichtte deze week dat ook dat bedrijf in Rusland geboycot kan worden als ze weigert om data uit te leveren aan de overheid.

Het vanuit Letland opererende Russischtalige internetmedium Meduza wierp de vraag op waarom Rusland niet gewoon trots is op Telegram. „Gazprom staat te boek als Ruslands nationale schat, maar eigenlijk behoort deze titel aan Telegram.”

Meduza stelt bovendien dat het blokkeren van Telegram een klap betekent voor de Russische economie. „Hoeveel Russische bedrijven kwamen op in Poetins derde presidentstermijn en werden een mondiale sensatie? Hoeveel Russische bedrijven hebben zoveel succes gehad in het buitenland zonder een roebel van het staatsbudget af te snoepen en zonder een van onze grondstoffen te verkopen?”

Averechts

Oprichter en directeur van Telegram, Pavel Doerov, schreef op zijn website dat het blokkeren van Telegram totaal geen zin heeft in de strijd tegen terreur. „Terroristen zullen gebruik gaan maken van VPN-verbindingen om de blokkade te omzeilen of simpelweg andere toepassingen gaan inzetten om te communiceren.”

Bovendien is het goed nieuws voor de Verenigde Staten, waarschuwde Doerov: „De boycot zorgt ervoor dat de privégegevens van onze burgers van een neutraal platform, Telegram, naar door de VS-gecontroleerde applicaties zoals Facebook verhuizen.”