Zetelverlies en stemmenwinst voor CU en SGP; CDA in de min
Voor de drie christelijke partijen CDA, ChristenUnie en SGP leverden de gemeenteraadsverkiezingen van woensdag een verdeeld beeld op. Alle drie verloren ze zetels, maar CU en SGP wonnen wel iets meer stemmen.
Bij het CDA waren de verwachtingen tamelijk hooggespannen. Op veel plekken werden jong talent en nieuwkomers met een sterke lokale naamsbekendheid op verkiesbare plaatsen gezet. Nadat de eerste uitslagen woensdagavond binnenkwamen, raakte de partij al snel in een nek-aan-nekrace verwikkeld met de VVD om de tweede plaats achter de lokale partijen.
Op basis van de uitslagen van donderdagmorgen rond halftwaalf bleef het CDA met 1285 zetels en 901.053 stemmen de liberalen (1105 zetels, 886.231 stemmen) nipt voor. In de 335 gemeenten die woensdag meededen aan de verkiezingen raakte het CDA ten opzichte van vier jaar geleden echter wel 63 raadszetels en 4790 stemmen kwijt.
In de vier grootste steden kon het CDA opgelucht ademhalen. De partijtop was bang dat het CDA misschien wel zou verdwijnen uit de gemeenteraad; iets wat desastreus zou zijn voor zijn imago als volkspartij. Zo ver kwam het niet, al leed de partij wel een zetel verlies in Rotterdam en Utrecht. In Amsterdam behoudt de partij waarschijnlijk haar ene zetel; in Den Haag bleef het CDA stabiel op drie.
Lijstverbindingen
Evenals het CDA haalde ook de ChristenUnie woensdag minder zetels. In de afgelopen raadsperiode had de partij 306 raadsleden. Dat worden er nu 7 minder. Wel steeg het stemmenaantal van de CU met 11.800.
Als reden voor het lagere zetelaantal noemt een woordvoerder vooral het afschaffen van de lijstverbindingen. Bij de verkiezingen in 2014 had de ChristenUnie in veel gemeenten een lijstverbinding met de SGP en dat leverde voor beide partijen restzetels op. Een dergelijke samenwerking mocht nu echter niet meer.
De CU gaat fors vooruit in Renswoude. Daar had de partij één raadslid, maar dat worden er vier. In achttien gemeenten is een extra zetel gehaald. In twee plaatsen waar de partij voor het eerst met de verkiezingen meedeed, is een zetel gehaald: Midden-Delfland en Gooise Meren.
Daarentegen verliest de ChristenUnie in Hardenberg 2 zetels. Daar zal zeker een rol hebben gespeeld dat de SGP in deze gemeente voor het eerst meedeed. Weliswaar haalden de staatkundig gereformeerden 686 stemmen, maar dat was onvoldoende voor een zetel en het zal op zijn minst deels ten koste zijn gegaan van de stemmen voor de CU.
De grootste winst boekt de CU in Utrecht (ruim 1000 stemmen). Andere grote stijgers zijn Hoorn (820 stemmen; hier deed de partij voor het eerst mee), Gouda (768), Renswoude (726) en Delft (724).
In sommige gemeenten is er sprake van een fiks verlies: Apeldoorn (1908), Hardenberg (1223), Katwijk (593), Veenendaal (483) en Harderwijk (447). Ook in Barneveld moet de CU een zetel inleveren. Mogelijk speelt daar een rol dat Lokaal Belang gereformeerd-vrijgemaakte ambtsdragers op de kandidatenlijst had gezet.
SGP
Bij de SGP is een soortgelijk beeld te zien als bij de ChristenUnie. De staatkundig gereformeerden moeten in totaal 12 zetels inleveren, ondanks dat er 4573 stemmen meer zijn gehaald. Ook hier wijst een woordvoerder op het afschaffen van de lijstverbindingen als oorzaak.
In zes gemeenten krijgt de SGP er een zetel bij: Harderwijk (hier deed de partij voor het eerst weer mee), Hoogeveen, Alblasserdam, Krimpen aan den IJssel, Vlissingen en Waalwijk.
In Goeree-Overflakkee en Urk zijn 2 zetels minder gehaald. In veertien gemeenten is er een zetel ingeleverd.
De SGP boekte woensdag de meeste winst in Amersfoort (994; hier deed de partij voor het eerst mee, maar haalde geen zetel), Harderwijk (872), Hardenberg, Smallingerland (674; hier deed de SGP eveneens voor het eerst mee, maar boekte geen zetel) en Krimpenerwaard (522).
De top 5 van dalers bij de SGP zijn: Urk (823 stemmen), Utrechtse Heuvelrug (479), Ridderkerk (414), Katwijk (397) en Goeree-Overflakkee (324).
In 38 gemeenten hadden CU en SGP een gecombineerde lijst. Dat leverde in vijf gemeenten een zetel winst op en ook in vijf plaatsen een zetel verlies.
Het aantal stemmen op christelijke partijen ging per saldo dus iets omhoog, maar dit vertaalde zich niet in zetelwinst.
