Marco Kroon (47), onderscheiden met de Militaire Willemsorde voor moedig gedrag, maakte donderdag in het Algemeen Dagblad bekend tijdens een geheime militaire operatie in Afghanistan gevangen te zijn genomen door een vijand, waarbij hij is ondervraagd, gemarteld en vernederd.

„Tijdens deze brute ondervraging probeerde de leider van de groep te achterhalen wie ik was en wat ik in Afghanistan deed”, zegt Kroon. „Ondanks de brutaliteiten waaraan ik tijdens de ondervragingen werd blootgesteld, heb ik mijn opdracht geheim weten te houden.”

Uiteindelijk laat de vijandelijke groep Kroon –om onduidelijke redenen– gaan. Na zijn vrijlating begint de commando een zoektocht naar de groepsleider. Met als doel hem gevangen te nemen, omdat hij zijn makkers en zijn operatie in gevaar zou kunnen brengen.

Kroon loopt de man –gewapend met een AK-47– enkele weken later tegen het lijf. Daarbij zou een situatie van leven of dood zijn ontstaan. „Ik moest nu aan mijn eigen leven denken. (…) Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg op het lichaam van de man. Hij was dood.”

De Nederlandse commando fouilleert de man en doet daarbij naar eigen zeggen „een schokkende ontdekking.” Details maakt hij niet bekend. Om veiligheidsredenen. Kroon is niet voor niets op pad voor de militaire geheime dienst MIVD.

De militair komt met zijn verklaring drie weken nadat hij wereldkundig maakte tien jaar geleden betrokken te zijn geweest bij een dodelijk schietincident in Afghanistan. Defensie heeft het openbaar ministerie hierover geïnformeerd. Justitie doet onderzoek naar de toedracht. Het OM wil op dit moment niet reageren.

Defensie laat weten dat het aan het OM is om de melding te beoordelen. „Defensie biedt Kroon ondersteuning waar hij dat nodig heeft.” Het ministerie wijst erop dat militairen die geweld hebben gebruikt, dit direct moeten melden bij hun commandant.

Kroon zegt in het AD altijd bereid te zijn geweest het incident te melden. „Maar het was toen nog niet de juiste tijd. Het kon gewoonweg niet. De operatie zou toen zeker in gevaar kunnen worden gebracht. Mijn keuze dit geweldsincident tien jaar lang bij me te dragen, heeft ervoor gezorgd dat de operatie ongestoord door kon blijven gaan.”

Door de beslissing het incident onder de pet te houden, zijn er volgens de militair levens gered. „Dit was voor mij de voornaamste drijfveer om het incident niet toen, maar nu pas te melden.”

Kroon lichtte donderdag een tipje van de sluier op. Zijn toelichting werpt echter evenzovele vragen op. Voor welke operatie was hij op pad? Wat was zijn rol? Waarom is hij vrijgelaten? Welke ontdekking heeft hij gedaan op het dode lichaam van zijn tegenstander? Waarom geeft hij deze informatie lopende het OM-onderzoek prijs? En, de cruciale vraag,: is het relaas van Kroon betrouwbaar?

Oud-minister Van Middelkoop van Defensie noemt de verklaring van Kroon „onhelder.” Het feit dat de militair zijn eigen commandant niet kon informeren zonder de missie in gevaar te brengen, noemt hij „onwaarschijnlijk.”

Verrast

Kroon is bezig een boek te schrijven over zijn turbulente leven. De veteraan zou daarin volgens de NOS details beschrijven die Defensie als mogelijke staatsgevaarlijke informatie zou willen checken. De schrijver zou daarbij zijn verrast door de actie van Defensie om justitie te informeren.

Het OM zal antwoorden moeten zien te vinden op al die vragen. De grote vraag is of justitie daarin voldoende en overtuigend slaagt. Staatsgeheime operaties zijn niet voor niks staatsgeheim.