Links en rechts zijn ze zichtbaar in de Nieuwe Kerk in Kampen: scheuren in de muur die dichtgepleisterd zijn. Verdwenen zijn ze niet – al heeft menigeen in de kerk er geen oog voor.

Het gaat deze zaterdag om het herstel van een heel andere scheur: de breuk die er in de jaren zestig van de vorige eeuw kwam in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV), waaruit de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) ontstonden. Hoewel beide kerken zaterdag voor het eerst op landelijk niveau vergaderden en hereniging bespreekbaar is, moet er nog veel water door de IJssel bij Kampen stromen voor het daadwerkelijk zover is.

De dag is opgebouwd uit korte lezingen ’s ochtends, een besluitvormende vergadering ’s middags gevolgd door een workshop en ’s avonds een kerkdienst met viering van het Heilig Avondmaal. Naast de bijna zeventig afgevaardigden van de synodes van beide kerken zijn er enkele honderden belangstellenden de hele dag aanwezig.

In de openingsmeditatie van ds. W. Smouter (NGK) staat Efeze 3:21 centraal. Als kerken de weg opgaan naar eenheid, is niet de onderlinge liefde van christenen tot elkaar het belangrijkst, aldus ds. Smouter. „Tussen mensen gaat het altijd toch weer fout.” Paulus doelt in het tekstgedeelte ook niet op de liefde van christenen tot God, zegt de predikant. „Het fundament voor eenheid kan alleen zijn: de liefde van God voor onze kerk, voor verloren mensen. Ik bid dat we daarin verworteld zullen zijn en daarop bouwen.”

Daarna zijn er korte lezingen. Afsluitend wisselen de afgevaardigden onder leiding van trainer en coach Arine Brouwer van plaats. „Als een bekende setting verandert of voor je wordt veranderd, dan doet dat iets met basisbehoeften als de behoefte aan relatie, autonomie en competentie. De relatie gaat over de vraag waar je bij hoort en waar je veilig bent. Autonomie over of je jezelf mag zijn. En competentie over welke bijdrage je kunt leveren, over welke gave van God je mag inzetten. Daaraan moet je aandacht besteden in een fusieproces. Voordat iemand past in een nieuwe context, moet je je plek vinden.”

Aan het einde van de ochtend en begin van de middag klinken er zorgen, zowel vanuit GKV als NGK. Kees van Es van de Ngk Arnhem waarschuwt dat een toekomstige fusiekerk niet de fout moet maken kerkelijke regels te laten overheersen. En Jaap Smit van de Ngk Zeist wijst erop dat er in beide kerken „broeders en zusters zijn die deze dag ervaren als een bedreiging.” GKV en NGK zijn vijftig jaar geleden uit elkaar gegaan en ook uit elkaar gegroeid, stelt hij. Die verschillen zijn niet zomaar weg te poetsen, bovendien liggen nieuwe scheuringen altijd op de loer.

J. J. van der Tol (gkv Blija) vindt het nog te vroeg om kerkelijke eenheid van GKV en NGK na te streven. Allereerst moeten de GKV in eigen huis orde op zaken stellen, meent hij, omdat GKV-synodes in zijn ogen tot nu toe onvoldoende rekening hebben gehouden met bezwaren vanuit de kerken tegenover bijvoorbeeld de opening van de ambten voor vrouwen. „Mijn gedachte is dat het goed zou zijn om pijnpunten vooraf te bespreken, zodat we elkaar bij een open Bijbel vinden. Nu dat niet gebeurd is, is er sprake van een geforceerde eenheid en dus schijneenheid.”

Volgens A. P. de Boer (Ngk Barneveld-Voorthuizen) draait het bij de hereniging om de vraag hoe GKV en NGK kerk willen zijn in de 21e eeuw. „We hebben elkaar nodig vanwege de megagrote vragen die op kerken af komen. Omdat we met elkaar de gemeenten van de Heer willen dienen.”

Bij de avondmaalsdienst ’s avonds preekt ds. R. Venderbos (Ngk Kampen) over Nehemia 1, over hoe het volk van Israël door eigen schuld in ballingschap in Babel belandde. Nehemia hoorde over de verwoesting van Jeruzalem, de tempelstad. Zijn reactie? Hij beleed de zonden van zijn volk voor God. „Hij verheft zich niet boven anderen, weet zich verbonden met zijn voorgeslacht en volksgenoten. Hij is ervan overtuigd dat hij is aangewezen op de vergeving en de genezing van God.”

Na de preek belijden de aanwezigen door middel van een gezamenlijk gebed door ds. Venderbos en ds. A. W. Beute (gkv Kampen-Zuid) schuld tegenover God voor zonden op kerkelijk gebied die een halve eeuw geleden leidden tot een kerkscheuring.

Voorafgaand aan de bediening van het Heilig Avondmaal spreekt ds. Beute over Ezra 1:10-13, over het herstel van de tempel in Jeruzalem vanuit een voor het oog van mensen onmogelijke situatie. Ds. Beute memoreert dat juist in en om de Nieuwe Kerk de scheuring in de jaren zestig grote gevolgen had. De enige weg naar verzoening met God en van mensen met elkaar loopt langs het kruis van Christus, aldus de predikant. „Als God ons weer bijeen brengt, laat het dan zo zijn dat het te horen en te zien is. God deed grote dingen voor Israël. Je mag erop rekenen dat Hij dat ook voor ons doet.”