Volgens vakbonden CNV en FNV waren de flexibilisering van de arbeidsmarkt en het ontslagrecht de voornaamste struikelblokken in de onderhandelingen. „De economie draait goed, maar werknemers profiteren niet mee”, zo klinkt het.

FNV-voorman Han Busker zei teleurgesteld te zijn in de uitkomst. „Afgelopen dagen is gebleken dat we met deze werkgevers geen afspraken kunnen maken over het aantrekkelijker maken om mensen in vaste dienst te nemen en het afschaffen van oneerlijke payroll-constructies”, aldus Busker. Volgens zijn CNV-collega Maurice Limmen zijn de onderhandelende partijen „nooit in de buurt gekomen” van een vergelijk over het keren van de „flextrend”.

Volgens de bonden is een vast contract op de arbeidsmarkt de norm. Voor flexibele en zelfstandige arbeid is volgens de bonden zeker plaats op de arbeidsmarkt. „Maar dit wordt nu vooral gebruikt om kosten te besparen en risico’s af te wentelen op de werkenden”, aldus de bonden in een verklaring. Een ‘polderakkoord’ tussen beide partijen maakt dat politieke beslissingen over sociale wetgeving op meer draagvlak kunnen rekenen. Nu het overleg is mislukt, zal het nieuwe kabinet met alle partijen afzonderlijk overeenstemming moeten bereiken. Dit kan ook zorgen voor vertraging in de huidige formatie-onderhandelingen.

Overigens is nog wel overleg over een nieuw pensioenstelsel tussen de partijen. Dit gaat volgens vakbond CNV nog gewoon door.

Teleurstellend

Van alle kanten wordt teleurgesteld gereageerd. Zo noemen de werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB Nederland en LTO Nederland het teleurstellend dat het na ruim een jaar overleggen niet is gelukt om een akkoord te bereiken met vakbonden. Concrete afspraken waren volgens hen „een brug te ver.”

Naar eigen zeggen kwamen de werkgeversorganisaties met concrete voorstellen om „acute problemen” op de arbeidsmarkt aan te pakken, zoals aanpassingen van de regeling voor loondoorbetaling bij ziekte en de Wet Werk en Zekerheid. Dat is volgens hen ook in het belang van werknemers. Vooral kleinere bedrijven zouden het nu vanwege de risico’s wel nalaten om mensen in vaste dienst te nemen.

Uitnodiging

De formerende partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie willen zo snel mogelijk met werkgevers en werknemers om tafel gaan zitten om te praten over het mislukte polderoverleg. Een uitnodiging is inmiddels de deur uit. Dat het is mislukt is „zeer teleurstellend”, zei VVD-leider Rutte maandag.

De vakbonden zijn samen met VNO-NCW gevraagd langs te komen om toe te lichten waardoor het gesprek is mislukt, aldus CDA-voorman Buma. Of het klappen van het polderoverleg voor vertraging zorgt bij de kabinetsformatie, is nog niet duidelijk. „Dat gaan we proberen te voorkomen”, zei Rutte.

De formerende partijen moeten nu zelf komen met plannen voor de arbeidsmarkt. Steun van werkgevers en werknemers voor die plannen is belangrijk. „Mijn ervaring is dat wil je grote hervormingen doorvoeren dat het buitengewoon dienstig is te komen tot breed maatschappelijk draagvlak en dat is echt ook een verplichting die bij werkgevers en werknemers ligt om daaraan bij te dragen”, aldus Rutte.

Gemiste kans

In een reactie spreekt de RMU van een gemiste kans. „Als het polderoverleg gelukt was, konden de formerende partijen niet om dit akkoord heen”, stelt Chris Baggerman, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU. Vooral op het gebied van flexibilisering van de arbeidsmarkt ziet Baggerman verbeterpunten. „Flexwerkers moeten meer vastigheid kunnen krijgen, terwijl het voor werkgevers aantrekkelijker moet worden om mensen in vaste dienst te nemen. Ook is de kloof tussen vast en flex te groot.”

De RMU roept de formerende partijen op om de tijd die nog over is te gebruiken om sociale partners alsnog tot een akkoord te bewegen. „De partijen moeten zich niet uit het veld laten slaan, maar keuzes maken die goed zijn voor de werknemers die na de crisisjaren snakken naar stabiliteit en vastigheid.”