Nee, een terreuraanslag kun je niet voorspellen, zegt Jan van den Bosch, directeur van de christelijke reisorganisatie Beter Uit. „Je kunt niet voorkomen dat een gestoord persoon mensen in Apeldoorn omver rijdt, zoals op Koninginnedag in 2009.”

Toch is daarmee voor Van den Bosch niet alles gezegd. Een reisorganisatie heeft wel de verantwoordelijkheid risico’s in te dammen. „Wij zijn wel degelijk voorbereid. Zo verzorgen we veel reizen naar Israël. In dat land hebben we een eigen kantoor. Onze mensen daar kunnen snel contact leggen met het Israëlische ministerie van Toerisme. Stel dat er in Israël grote spanningen zijn, dan kunnen we in overleg met de autoriteiten besluiten om bijvoorbeeld een bustrip af te gelasten.”

Turkije

Beter Uit laat zich bij de keuze van bestemmingen leiden door reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, zegt Van den Bosch. „Die richtlijnen zijn voor ons maatgevend.” Vanwege politieke onrust in Turkije organiseerde de organisatie dit jaar geen zogeheten Paulusreizen. Voor volgend jaar staan die wel weer op het programma.

Omdat de afgelopen tijd terroristen toesloegen in grote Europese steden (zoals Londen, Parijs en Barcelona), lijkt menigeen huiverig voor een uitstapje naar zo’n metropool. „Wij hebben ons aanbod van stedentrips de laatste jaren daarom teruggebracht”, zegt Van den Bosch. „Feit is dat we al jaren zuchten onder de dreiging van islamitisch terrorisme.”

Draaiboek

Nuttig is dat er een rampendraaiboek klaar ligt, zegt Van den Bosch. Met daarin bijvoorbeeld een lijstje met belangrijke noodnummers.

Bij Beter Uit is min of meer de regel dat na een calamiteit in het hoofdkantoor in Alphen aan den Rijn leidinggevenden de koppen bij elkaar steken om een crisis het hoofd te bieden. Ook wordt vaak een noodnummer voor familie van vakantiegangers geopend.

Logischerwijs wordt in geval van een crisis de directeur van Beter Uit direct ingelicht. Zo ook vorige week, toen een gezelschap van zo’n veertig campinggasten van de reisorganisatie getuige was van de aanslag in Barcelona. „Vanaf dat moment tot op heden heb ik meerdere malen per dag contact met onze reisleiding in Spanje”, zegt Van den Bosch, krap veertig jaar werkzaam in de christelijke reiswereld. „Beter Uit regelde bijvoorbeeld slachtofferhulp voor een vrouw die met haar dochters aan het winkelen was op de Ramblas, terwijl het busje daar toen inreed op toeristen.”

Aswolk

Niet alleen kennis van de taal, ook goede lokale contacten zijn in den vreemde goud waard, weet Van den Bosch. Zeker in barre tijden. „In 2010 werd het internationale vliegverkeer ernstig ontregeld door een aswolk van een IJslandse vulkaan. Ook op de luchthaven Ben Gurion in Tel Aviv kwamen reizigers vast te zitten. Menigeen moest de nacht daar liggend op de grond doorbrengen. Wij konden onze 500 in Israël gestrande reizigers, onder wie 50 op het vliegveld, via onze lokale contacten echter snel onderbrengen in hotels in de buurt.”

Voor snelle pastorale hulp in het buitenland beschikt Beter Uit over een groepje predikanten dat in vakantietijd paraat staat. De dominees worden „een hoogste enkele keer” ingezet, met name na sterfgevallen. Dan gaat het om geestelijke bijstand aan nabestaanden van een reiziger die zelf niet meer verbonden was aan een kerkelijke gemeente.

Syrië

Uiteraard zijn oorlog en terreur van invloed op het vakantie-aanbod van de reisorganisatie. Het door oorlog verscheurde Syrië is al jaren geschrapt van het bestemmingenlijstje. „Een jaar of vijftien geleden was dat land nog rustig en vredig. Ik leidde er reisgezelschappen rond langs Bijbelse plaatsen. Thema was: Van Jeruzalem naar Damascus. We gingen via Libanon, waar het cederhout voor de tempelbouw vandaan kwam. En dan naar Damascus, waar Saulus bekeerd werd tot Paulus. Ik hoop dat we ooit weer Syrië als reisbestemming kunnen bieden. Ook al omdat we dan als westerse christenen onze geloofsgenoten in zo’n land kunnen bemoedigen. Het Midden-Oosten is immers wel de bakermat van het christendom.”

Je moet als toerist de gevaren niet opzoeken, maar anderzijds ook niet wegkruipen in een hoekje, vindt de baas van Beter Uit. „We moeten vooral doorgaan met reizen en vakantie vieren. Want als een volk voor tirannen zwicht, dooft het licht.”

Busongeval

Ook de christelijke reisorganisatie Amicitia uit Hendrik-Ido-Ambacht heeft een draaiboek voor calamiteiten in huis, zegt directeur Cees van Pelt. „Zo’n draaiboek beperkt zich niet tot situaties zoals in Barcelona, maar geldt ook andere grote calamiteiten, zoals een busongeval of een vliegramp.” Belangrijk is dat een reisorganisatie helder heeft wie welke acties uitvoert, geeft hij aan. „Denk aan vraagstukken als: Wie komt er direct naar kantoor voor crisisoverleg? Stellen we een noodnummer in? Wie voert de communicatie naar buiten toe? Welke passagiers zijn betrokken bij een calamiteit?”

In een vrije, open samenleving, zegt Van Pelt, is het „bijna onmogelijk” om je te wapenen tegen „ziekte geesten die afschuwelijke daden plegen.” De directeur wijst erop dat stedentrips voor Amicitia geen prioriteit zijn. Via reisleiders bindt de reisorganisatie gasten op het hart om mensenmassa’s te mijden. „Ga bijvoorbeeld niet naar een protestmars.” Amicitia volgt „blindelings” de reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, zegt Van Pelt.

Argwaan

Martien van der Zwan, directeur van de christelijke reisorganisatie VakanZ in Nunspeet, wijst erop dat „niemand is opgewassen” tegen terreur. „Als zelfs de politie van Barcelona een terreuraanslag niet kan voorkomen, wie dan wel?” Zelf liep Van der Zwan nog niet zo lang geleden in de Zuid-Franse stad Montpellier. „Het was nacht en bloedwarm. Ik voelde toen iets van argwaan en dacht: Dit is nu typisch een plek waar zich een aanslag kan voordoen.”

Vakanz biedt nagenoeg geen trips aan naar stedelijke gebieden, zegt Van der Zwan. „Als dat al gebeurt, dan gaat het bijvoorbeeld om een Lutherstadje. Onze vakantieparken liggen in landelijke gebieden. Daar is het risico op een aanslag ontzettend laag. Terroristen kiezen vooral prestigeprojecten uit. Denk aan de aanslag met een vrachtwagen op de boulevard van Nice of aan de terreurdaad vorige week in Barcelona.”

Kerk

Maar toch blijft de handel en wandel van terroristen in zekere zin onvoorspelbaar. „De meest heftige van alle aanslagen van de afgelopen jaren vind ik zelf de door IS opgeëiste moord op een pastoor in een slaperig dorpje in Normandië. Dat gebeurde in juli vorig jaar tijdens een gijzeling in een kerk. Dan komt terreur dichtbij. Moeten we in Nederland alle kerken gaan beveiligen? Dat is toch bijna niet te doen?”

Vakanz heeft een draaiboek voor calamiteiten als terroristische acties, zegt Van der Zwan. Heel concreet wil hij zich daarover niet uitlaten. „Je moet als reisorganisatie in ieder geval nagaan waar zich dreigingen voordoen.”