Artsen zijn verplicht alle gevallen van levensbeëindigend handelen te melden bij een van de vijf regionale toetsingscommissies voor euthanasie die er in ons land zijn. Een commissie, waarin een medicus, een jurist en een ethicus zitting hebben, beoordeelt de manier waarop de arts te werk is gegaan. Als deze niet de afgesproken zorgvuldigheidseisen heeft nageleefd, schakelt de commissie het openbaar ministerie in.

In 2003 meldden artsen 1815 gevallen van euthanasie, zo blijkt uit het jaarverslag van de commissies, dat donderdag is verschenen. Vorig jaar waren dat er 1882 en in het jaar 2000 2123.

Over de oorzaak van de daling bestaat onduidelijkheid. Het aantal gevallen van euthanasie kan teruglopen, maar ook de bereidheid van artsen om te melden kan verminderd zijn. Artsen zien vaak op tegen de administratie die een melding met zich meebrengt.

De artsenorganisatie KNMG sluit niet uit dat het aantal euthanasiegevallen langzaam maar zeker daalt. De organisatie leidt dat af uit een gestage stijging van het meldingspercentage in de afgelopen vijftien jaar. In 1990 meldde 18 procent van de artsen als ze euthanasie hadden gepleegd. In 1995 was dat 41 procent en in 2001 54 procent. Indicaties uit de huidige praktijk suggereren volgens de KNMG een verdere stijging sinds 2001. Het zogenaamde SCEN-project, waarbij artsen vooraf onafhankelijke deskundigen consulteren, zou daaraan bijdragen.

De voorzitter van de regionale toetsingscommissies, De Valk, zit ook op deze lijn. Volgens haar is het onjuist om te suggereren dat artsen weigeren euthanasie te melden. De Valk denkt dat het aantal euthanasiegevallen daalt omdat er de laatste jaren veel aandacht is voor pijnbestrijding bij patiënten in hun laatste levensfase. „Bovendien is er nu de euthanasiewet. Patiënten weten dat, als de pijn echt te erg wordt, er hulp voor hen is. Ik denk dat ze hun ziekte hierdoor beter kunnen dragen”, aldus De Valk.

Staatssecretaris Ross van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is daar nog niet van overtuigd. Zij laat een onderzoek instellen naar de daling van het aantal meldingen. Als blijkt dat artsen minder zijn gaan melden, wil de bewindsvrouw maatregelen nemen. Het meldingspercentage van 54 procent is volgens Ross sowieso te laag. Er is in ons land nog nooit systematisch onderzoek gedaan naar de oorzaak waarom artsen niet melden. Ross wil in overleg met de KNMG kijken hoe artsen extra aangespoord kunnen worden wel te melden.

Uit het jaarverslag blijkt dat een van de commissies zich vorig jaar voor het eerst heeft uitgesproken over een euthanasiezaak bij een psychiatrische patiënt. Volgens de commissie heeft de arts overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen gehandeld. De ministeries van VWS en Justitie vinden het onjuist dat de toetsingscommissie daarover een uitspraak heeft gedaan. Dat had naar het oordeel van de ministeries het openbaar ministerie moeten doen.