De ooit aan zaaddonoren beloofde anonimiteit heeft haar langste tijd gehad, als het aan de Donor Detectives ligt. Deze nieuwe organisatie, opgericht door donormeisjes uit Nederland en België, wil een einde aan de onzekerheid van vele oudere donorkinderen over hun afstamming.
Een oproep aan de politiek voor een wetswijziging naar Australisch voorbeeld, waar in de staat Victoria de anonimiteit met terugwerkende kracht ongedaan is gemaakt, is een van de actiepunten. „Alle donorkinderen hebben het recht te weten wie hun natuurlijke ouders zijn”, zegt initiatiefneemster Emi Stikkelman.
Tot 2004 zijn in Nederland naar schatting 40.000 kinderen kunstmatig en anoniem verwekt. „Veel ouders hebben dat nooit verteld”, aldus Stikkelman. „Maar hun kinderen vermoeden wel iets, zien karakterologische of uiterlijke verschillen en velen lijden daar onder.”
Sinds 2004 is de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting van kracht en worden de donoren van sperma, eicellen embryo’s landelijk geregistreerd. Een stichting beheert de gegevens en verstrekt die op verzoek aan belanghebbenden.
Kinderen die vóór die datum geboren zijn, tasten goeddeels in het duister over hun herkomst. Anonimiteit kan alleen worden doorbroken door via DNA-databanken op zoek te gaan naar een gelijkend profiel. Stikkelman wil met haar Donor Detectives en een wetswijziging aan die rechtsongelijkheid een einde maken.
De stichting maakte dinsdag wereldkundig dat het voor het eerst gelukt is de anonieme spermadonor van een Nederlands kind via een DNA-databank op te sporen.
De actie wordt ondersteund door emeritus-hoogleraar René Hoksbergen, die bij zijn oratie aan de Universiteit van Utrecht in 1985 al waarschuwde dat eens de dag zou komen dat donorkinderen actief op zoek gaan naar hun biologische vaders. „De dertigers van nu durven deze kwestie nu via de media op te pakken en op de politieke agenda te krijgen.”
Anonimiteit had destijds nooit beloofd mogen worden, vindt Hoksbergen. Gynaecologen propageerden dat ten onrechte. „Die artsen hebben zich nooit gerealiseerd dat kinderen wilden weten wat hun afstamming is. Zij wilden alleen maar aan de kinderwens van de ouders voldoen.”’
Hoksbergen stelde in 1985 al dat privacy en anonimiteit in de rechtsorde ondergeschikt zijn aan het belang van kinderen om te weten wat hun identiteit en afkomst is. Die zienswijze wordt volgens hem onderschreven door het arrest Moederheil van de Hoge Raad uit 1994, maar ook door het internationale Kinderrechtenverdrag.