Zuid-Holland presenteerde donderdag een eigen plan. Dat bestaat uit een ammoniakplafond voor melkveehouders, overgangszones met specifieke maatregelen rond overbelaste stikstofgevoelige natuur, strategisch grondbeleid en een financiële regeling voor boeren die willen stoppen. Het benodigde geld, mogelijk miljarden euro’s, moet vooral van het Rijk komen.

Van Leeuwen, de BBB-gedeputeerde van financiën die de provinciale stikstofaanpak leidt, benadrukt dat de investeringen en het resultaat daarvan in balans moeten zijn. „De middelen zijn schaars, zet ze dan zo effectief mogelijk in voor maatregelen die daadwerkelijk iets bijdragen. Ik geloof in innovaties. Uitkoopregelingen zijn relatief duur ten opzichte van wat het oplevert. Ik stel natuurherstel absoluut niet ter discussie, ik vind natuur heel belangrijk, maar we moeten wel nadenken hoe we het geld inzetten.”

De vergunningverlening ligt vrijwel stil sinds de uitspraken van de Raad van State over intern salderen (het schuiven met stikstofruimte) en in de Greenpeace-zaak. Enkele bedrijven kondigden al aan hun fabrieken in de Rotterdamse haven te sluiten, mede omdat ze niet kunnen investeren. Boeren stoppen, omdat innoveren niet mogelijk is.

„Je moet je altijd verhouden tot de werkelijkheid”, aldus Van Leeuwen. „Op dit moment zitten we klem en we moeten daaruit. Maar daarna moeten we naar een systeem toe dat eerlijker en beter uitlegbaar is, dat minder gebaseerd is op modellen en aannames. Want het voelt heel slecht dat we nu zo diep moeten ingrijpen op mensenlevens om de natuur te redden, terwijl de modellen waarmee we werken de werkelijkheid niet goed weergeven. Dat is onhoudbaar.”