Wat is obstructie van de rechtsgang?

Amerikaanse juristen spreken van obstructie van de rechtsgang als er sprake is van een poging om „een goede toepassing van de wet te beïnvloeden, te belemmeren of te verhinderen.” Te denken valt aan vernietiging van bewijsmateriaal of van het vermoorden van een getuige. Dat zijn duidelijke voorbeelden. Maar er zijn ook vormen van tegenwerking waarbij het minder helder is.

Heeft Trump obstructie gepleegd door FBI-baas Comey te vragen te stoppen met een onderzoek rond nationaal veiligheidsadviseur Flynn?

Dat kan, maar hoeft niet. De president is de baas van de FBI en kan haar zoiets vragen. Alleen wanneer een onderzoek zich richt op de president zelf of op (naaste) medewerkers is gebruik dat hij zich er niet mee bemoeit. Hij loopt dan een groot risico zelf onder verdenking te komen.

Wat is de kans van slagen als er een aanklacht wordt ingediend?

„Obstructie van de rechtsgang is doorgaans bijzonder moeilijk te bewijzen De context kan een wereld van verschil betekenen”, aldus jurist Arthur McCarthy. „Als de president bijvoorbeeld zei: Ik zeg je niet wat je moet doen, maar ik hoop echt dat je Flynn vrijuit kunt laten gaan omdat hij een goede man is, kun je dat ongepast vinden. Maar er is een verschil tussen ongepast en crimineel.”

Volgens McCarthy weegt in de bewijsvoering niet alleen de context maar ook de intentie mee. „Je moet niet alleen bewijzen dat de persoon wist dat wat hij deed onwettelijk is, maar ook dat hij handelde met de specifieke bedoeling een procedure te ondermijnen.”

Had Trump de bevoegdheid om Comey te ontslaan?

Ja, Trump is de baas van de FBI en heeft dus formeel gezien die bevoegdheid. De vraag is wel waarom hij dit deed. Rechters hebben in het verleden geoordeeld dat daden die normaal legaal zijn, toch een obstructie van de rechtsgang kunnen zijn als ze met valse bedoelingen zijn gedaan.

Kan de president aangeklaagd worden?

Experts vinden het niet realistisch dat het departement van Justitie de president aanklaagt. Ze verwijzen naar een memo waarin het Office of Legal Counsel (OLC) van het departement concludeert dat een aanklacht tegen of vervolging van een zittend president de bekwaamheid van de uitvoerende macht zou ondermijnen om zijn grondwettelijk toegewezen functies uit te voeren.

Kan dit leiden tot Trumps impeachment?

„Richard Nixon moest in 1974 aftreden omdat hij de FBI vroeg een onderzoek naar zijn campagne stop te zetten”, vergelijkt CNN-analist Jeffrey Toobin. „De FBI vragen om zo’n onderzoek te beëindigen is obstructie van de rechtsgang. Dat is een overtreding die tot impeachment kan leiden”, aldus Democratisch volksvertegenwoordiger Ted Deutch op Twitter.

Of het ook werkelijk zover komt, is een andere vraag. Beide Amerikaanse presidenten die een afzettingsprocedure moesten ondergaan, Richard Nixon in 1974 en Bill Clinton in 1998, waren beschuldigd van obstructie van de rechtsgang. Nixon trad uiteindelijk zelf af, Clinton werd vrijgesproken.

Terwijl het in de rechtbank moeilijk kan zijn om te oordelen over obstructie, is het anders als het gaat om een afzettingsprocedure, zegt juridisch expert David Sklansky in The New York Times. Een dergelijke procedure is een „deels gerechtelijk, deels politiek proces.” Het Huis van Afgevaardigden en de Senaat bepalen zelf of er reden is voor impeachment.