De ruim honderd evangelicale leiders in de VS hadden er fors geld voor over. Ze kochten enkele weken geleden een hele advertentiep agina in The Washington Post om hun bezwaren uiteen te zetten tegen Trumps inreisverbod voor mensen uit zeven moslimlanden.

De vooraanstaande evangelicals stelden dat hun zorg voortkwam uit de Bijbelse opdracht om zich vooral te bekommeren om het lot van onderdrukten en lijdende medemensen en uit „het gebod van Jezus om onze naaste lief te hebben als onszelf.” De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan was voor hen het bewijs dat met de naaste ook de vreemdeling wordt bedoeld, die „ongeacht zijn geloof of zijn afkomst voor vervolging of geweld op de vlucht is.”

De ondertekenaars waren zowel meer progressieve evangelicale voorgangers als meer conservatieve. Er stonden bekende namen bij zoals van de ook in Nederland geziene predikant uit New York, Tim Keller, van de schrijver Max Lucado, van de president van het seminarie van de Zuidelijke Baptisten, Daniel Akin, en van de directeur van de Amerikaanse tak van de organisatie Open Doors, David Curry.

„Als christenen zijn we verplicht voor onze gekozen volksvertegenwoordigers te bidden. Ons gebed is dat God president Trump en alle politici goddelijke wijsheid schenkt bij het besturen van ons land”, aldus de advertentie.

Het inreisverbod is al heel snel door de rechter van tafel geveegd. Trump bezint zich nu op een alternatief. Deze week kondigde hij daarnaast per decreet aan dat mensen die geen verblijfsvergunning hebben zullen worden uitgezet. Hij beloofde 10.000 extra immigratieagenten aan te trekken.

Daarnaast komen er 5000 nieuwe grenswachten en wordt de lucht- en waterpolitie met 500 man versterkt. De verschillende diensten moeten met haast werk maken van het opsporen van illegalen en hen linea recta het land uitzetten.

Verder houdt Trump vast aan het idee dat hij al tijdens zijn verkiezingscampagne lanceerde: een muur langs de grens met Mexico waardoor illegalen niet meer kunnen binnenkomen en bovendien ook de import van drugs wordt stilgelegd.

De kritiek op deze voornemens van Trump is niet mals. Onmenselijk, rechts-radicale praktijken, ondemocratisch; het zijn termen die met regelmaat in de media, in debatten en aan de borreltafel worden gebruikt.

Bijna dagelijks worden schrijnende gevallen gemeld: een moeder van nog geen dertig wordt teruggestuurd, terwijl haar tienjarige zoon die in Amerika is geboren mag blijven; een hulpbehoevende vrouw die met rust wordt gelaten, terwijl haar man terug moet. Gevolg? Zij heeft geen mens. Soms breekt je hart bij het horen of lezen van die persoonlijke drama’s.

Er is ook een groep die er echt anders over denkt; die blij is dat Trump nu eindelijk het probleem van de illegalen aanpakt. Uit een onderzoek dat het Pew Research Center tien dagen geleden publiceerde, blijkt dat drie van de vier blanke evangelicals de maatregelen van Trump steunen.

Hun overwegingen? „De vorige president beloofde tegen hen op te treden. Maar het waren slechts woorden, hij kwam niet tot daden.” Een ander zegt dat Trump vooral de criminelen wil uitzetten. „Criminaliteit is een gigantisch probleem onder de illegalen.”

Volgens Trump deugt de helft van de 11 miljoen illegalen niet. Dat aantal correspondeert niet met de cijfers van het Migration Policy Institute. Dat zegt dat van de elf miljoen immigranten zonder papieren er hooguit 820.000 in aanraking zijn geweest met de politie vanwege vergrijpen of grove criminaliteit.

Trump zegt tot een veel hoger getal te komen omdat hij iedereen meerekent die weleens een bekeuring heeft gehad of die illegaal de grens is overgestoken. De andere helft van de illegalen betreft mensen die misschien wel legaal zijn binnengekomen, maar van wie de papieren inmiddels zijn verlopen. Vooralsnog zullen de autoriteiten zich vooral richten op de eerste groep.

Of het allemaal lukt is de vraag. Trump opereert met zijn uitzetplan binnen de bestaande wetgeving, waardoor het voor tegenstanders lastig is juridisch bezwaar te maken. Al moet niet worden uitgesloten dat individuele gevallen van uitzetting aan de rechter zullen worden voorgelegd. Er zijn in Amerika actiegroepen die er werk van maken om door het voeren van processen een uitzetting tegen te gaan.

Een groter probleem voor Trump kan de houding van stadsbesturen en van regeringen van de verschillende staten zijn. Zo heeft het bestuur van de Californische stad Los Angeles klip-en-klaar gezegd dat het zijn politiemensen niet laat meewerken aan het opsporen en uitzetten van illegalen.

Tweede belangrijke factor is of Trump voldoende financiële middelen kan vinden om zijn plannen te realiseren. Minister Kelly van Binnenlandse Veiligheid zei deze week bij de presentatie van de nieuwe uitzetplannen dat er voor de uitvoering miljarden nodig waren en dat die nog niet waren gevonden.

Dat Trump de immigratieproblematiek hoge prioriteit geeft, viel te verwachten. Het was een van de belangrijkste speerpunten tijdens zijn verkiezingscampagne. Dat de inhoud van de plannen en de manier waarop hij ze brengt, verzet oproept, is ook verklaarbaar.

Het is veelzeggend dat ook conservatieve evangelicals de open brief in The Washington Post hebben ondertekend. Trumps aanpak van het immigrantenvraagstuk botst naar hun diepe overtuiging met christelijke waarden. Tegelijk vindt bijna iedere Amerikaan dat er wel een probleem is. En dat daar ook iets aan gedaan moet worden.

Ira Mehlman van de Federation for American Immigration Reform stelt met nadruk dat het uitzetbeleid van Trump niets anders is dan „gewoon de wet uitvoeren.” Daarin staat dat iedereen die geen geldige verblijfspapieren heeft het land uit moet.

„Alleen onder Obama is daar minder strak de hand aan gehouden. Maar ook hij heeft de laatste jaren van zijn presidentschap stappen ondernomen om mensen terug te sturen naar het land van herkomst. Alleen lukte dat niet omdat hij er het geld niet voor had.

En, nog een punt, de muur waar Trump nu over praat, is de vervanging van een hek dat er al jaren staat. We moeten niet doen alsof het idee van zo’n barrière aan de grens is ontsproten aan het zieke brein van Trump, zoals de media doen voorkomen. Ook in het verleden zijn er dus stappen gezet om de toestroom van illegalen, vooral Mexicanen, tegen te gaan. Trump wil het alleen effectiever maken.”

Dat de kwestie nu zulke heftige reacties oproept, komt volgens Mehlman doordat de Democraten in de verkiezingsstrijd kwamen met het idee om 11 miljoen illegalen amnestie te verlenen – afgezien dan van de mensen met een crimineel verleden. „Dat viel totaal verkeerd bij conservatieven en een deel van de twijfelende kiezers. Trump is daar vol tegen ingegaan.”

Emeritus hoogleraar Amerikaanse migratiegeschiedenis Kathleen Neils Conzen van de universiteit van Chicago, zegt grote moeite te hebben met de aanpak van Trump. „Maar we moeten wel eerlijk zijn. In het verleden waren ook lang niet altijd alle immigranten welkom. Mensen werden teruggestuurd of hadden geen schijn van kans als ze tot een bepaalde etnische groep behoorden. De Amerikaanse geschiedenis kent verschillende inreisverboden.”

De voorbeelden zijn er inderdaad. Aan het eind van de 19e eeuw waren veel immigranten bevangen door de goudkoorts. Zij wilden naar Californië om daar enkele brokken goud te zoeken. In 1882 werd de ”Chinese Exclusion Act” aangenomen. De wet verbood Chinesen om te komen. Aanvankelijk gold hij voor tien jaar, maar in 1892 werd hij nog eens met een decennium verlengd en in 1902 kreeg hij een permanent karakter. Pas in 1943 werd deze wet herroepen.

Tweede voorbeeld is de immigratiewet van 1917. Om paal en perk te stellen aan de toevloed van arme immigranten, vooral uit Oost- en Zuid-Europa en van de eilanden in de Stille Oceaan, werd in de wet vastgelegd dat alleen zij mochten komen die konden lezen en schrijven.

President Wilson weigerde de eerste wet te tekenen, maar enkele maanden later haalde hij bakzeil omdat het Congres een aangepaste versie aannam en de president wel gedwongen was deze van zijn handtekening te voorzien.

In de praktijk werkte de wet echter niet. Daarom werd in 1921 een nieuwe wet aangenomen waarin per nationaliteit immigratiequota werden vastgelegd. „Mensen uit arme landen waren gewoon niet welkom”, zegt Conzen. „Een Italiaan had nauwelijks kans om binnen te komen, een Duitser wel. Vooral Oost-Europeanen –onder wie veel Joden–, Arabieren, Aziaten en Afrikanen hadden geen schijn van kans.”

Die wet werd ook gebruikt om eind jaren dertig de Joden die probeerden te ontsnappen aan het naziregime in Duitsland te weren. Dramatisch was de weigering van Amerika in 1939 om 935 Joden toe te laten. Ze waren in mei van dat jaar met de St. Louis uit Hamburg vertrokken met de bedoeling om via Cuba naar de VS te reizen. Cuba weigerde hen toe te laten en Amerika ook. Uiteindelijk moesten de Joden terugkeren naar Europa. Ongeveer een derde van deze groep kwam uiteindelijk om in de gaskamers.

Het was geen incident. Want in februari van hetzelfde jaar had het Congres een initiatiefwet verworpen van de Democratische senator Edith Rogers en haar Republikeinse collega Robert Wagner om 20.000 Joodse kinderen op te nemen.

„Amerika staat bekend als het immigratieland, maar het heeft vaak een selectief welkomstbeleid gevoerd”, zegt Conzen. „En vergeet niet dat naast de wetgeving er ook tendenzen in de samenleving waren waardoor bepaalde groepen het moeilijk hadden. De Ieren in de 19e eeuw die massaal kwamen om de honger in hun vaderland te ontvluchten, waren niet welkom omdat ze arm –en vooral omdat ze rooms katholiek– waren. Hetzelfde gold voor de Italianen.

Het antikatholicisme is lang een voorname oorzaak geweest voor een anti-immigrantenstemming. Men was bang onder de macht van de paus te komen. Nu is er verzet tegen de aanwezigheid van illegale Mexicanen en wil Trump immigranten uit zeven moslimlanden uitsluiten. Ik vind dat verschrikkelijk. Maar we moeten wel eerlijk zijn: het is geen unicum in de geschiedenis.”

Meer achtergronden over de politieke verwikkelingen in de VS leest u hier.