Vijf vragen aan twee uitgevers die onlangs hun eerste boek op de markt brachten. Arie Kok van uitgeverij Bint publiceerde de klassieker ”De kern van de zaak” van Graham Greene. Coen Verboom van uitgeverij Cactus kwam eveneens met een klassieker: ”Uilengeluk” van Celestino Piatti.

Een uitgeverij beginnen. U durft.

Verboom: „Ik heb dat vaker gehoord. Het plan om een uitgeverij te beginnen kwam ook niet van de ene dag op de andere. Maar uiteindelijk kruipt het bloed toch waar het niet gaan kan. Ook ben ik ervan overtuigd dat papieren boeken blijven. Het uitgeversvak heb ik geleerd bij Boekencentrum, waar ik tien jaar gewerkt heb, en bij uitgeverij Kok, waar ik vijftien jaar in dienst was. Grappig genoeg zijn deze twee onlangs samengegaan.”

Kok: „Ik geloof in boeken. Ze verdwijnen niet. En wat weinig mensen weten: de laatste twee jaar heeft de boekenmarkt zelfs een kleine opleving meegemaakt. Ik heb lange tijd bladen gemaakt, onder meer als hoofdredacteur van De Nieuwe Koers, en ik heb voor uitgeverij Jongbloed gewerkt. Het uitgeverswerk ken ik dus al heel goed. Het liefst schrijf ik boeken, maar daar kan ik niet van leven. Nu bestaat mijn werk uit drie onderdelen: schrijven, uitgeven en schrijfcursussen geven. Ik voel me daar heel gelukkig bij.”

Wat heeft een kleine uitgeverij voor op een grote?

Kok: „Als kleine uitgeverij ben je veel flexibeler. Ik heb geen mensen in dienst en hoef me daarom bijvoorbeeld niet druk te maken over de salarissen. Verder geniet ik ervan om alles zelf te doen: de redactie, de promotie, het ontwerp, al doe ik dat laatste natuurlijk samen met een vormgever. Ook besteed ik de verkoop deels uit. Het uitgeverswereldje is klein. Het is een beetje ons-kent-ons. Ik blijf door contacten met andere uitgevers goed op de hoogte van nieuwe ontwikkelen en kan daar als zelfstandige weer mijn voordeel mee doen. Nadeel is wel dat je soms verkeerde inschattingen kunt maken die geld en tijd kosten.”

Verboom: „De laatste vijf jaar zie je best veel kleine uitgeverijtjes ontstaan, als een soort tegenbeweging richting de grote concerns. De grote jongens zijn vooral gericht op flinke marges, externe financiers en het maken van omzet. Het marktdenken heeft de overhand gekregen en hun organisaties zijn vaak bureaucratisch. Het meedenken met een auteur en het zoeken naar creatieve nieuwe ideeën, het eigenlijke werk van een uitgever, is daardoor ondergesneeuwd. Die persoonlijke aandacht voor mijn producten heb ik wel. En ik maak relatief weinig kosten.”

Is de uitgeverij uw enige bron van inkomsten?

Kok: „Ik verdien ook aan de eerder genoemde schrijfcursussen en aan het schrijven van boeken en artikelen. Uiteindelijk wil ik zes tot acht titels per jaar uitgeven en daaraan genoeg verdienen om in mijn levensonderhoud te kunnen voorzien.”

Verboom: „Het is moeilijk om direct winst te maken. Naast mijn uitgeversactiviteiten werk ik 26 uur per week als directeur van de brancheorganisatie voor het christelijke boeken- en muziekvak, BCB. Ik heb met mijn uitgeverij nu nog beperkte slagkracht. Dit jaar wil ik tien titels uitgeven, waaronder acht vertaalde werken en twee boeken van Nederlandse auteurs. Wie dat zijn, houd ik nog even geheim. Het zijn in ieder geval geen beginnelingen.”

Welke ontwikkelingen ziet u op de boekenmarkt?

Kok: „Het papieren boek is weer helemaal in. Voor de boekencrisis, die gelijk liep aan de economische crisis, deed het er minder toe hoe een boek eruitzag. Nu willen mensen een fraai boek in handen hebben, anders kopen ze het niet. Er is meer scherpte. Mensen kiezen kritischer en uitgevers zijn preciezer, want je kunt niet te veel boeken maken waar je verlies door lijdt. Ook de boekhandels die de crisis hebben overleefd, zijn verfraaid. Een echte boekliefhebber vindt het leuk om in de boekwinkel te zijn, en daar spelen boekhandelaren slim op in. Lezen wordt een totaalervaring. Verder zie ik de opkomst van de zogeheten youngadultroman. Dit zijn boeken waarbij vooral ingezet is op een verrassende vormgeving.”

Verboom: „Inderdaad staat beleving bij het kopen van een boek steeds meer centraal. Boekenketen Bruna verkeert sinds twee jaar in zwaar weer. Een winkel die het goed deed, was die in Assen. Daar wordt lekkere koffie geschonken, zo bleek. Dat zegt eigenlijk alles. Op dit moment ben ik bezig met de uitgave van een Zweeds kookboek, geschreven door een familie van boeren die geheel zelfvoorzienend zijn. De vertaalster kan zelf ook goed koken. Ik zie voor me dat zij op verkooppunten kookdemonstraties gaat geven, om zo het boek tot leven te laten komen. De prachtige illustraties en de mooie opmaak doen de rest. Het hele concept moet kloppen, dus je moet als uitgever en als boekhandelaar flink aan de bak.”

Hoe speelt u in op de digitale ontwikkelingen?

Kok: „Van de boeken die ik uitgeef, verschijnt ook een e-book dat dynamisch is opgemaakt. Dit betekent dat het op allerlei apparaten te lezen is. Verder maak ik gebruik van sociale media zoals Facebook en Twitter. Zo verwijs ik bijvoorbeeld naar filmpjes over de schrijvers die ik uitgeef of naar websites met achtergronden.”

Verboom: „Ik zet vooral in op papier. Van een roman maak ik ook een e-book. Digitalisering is vooral ook iets waar boekhandelaren op in moeten spelen. Als zij in klanten investeren, zullen deze sneller geneigd zijn ook online bij hen te bestellen. De bestelling moet dan snel en tijdig geleverd kunnen worden.”

Is het meegevallen, een uitgeverij beginnen?

Kok: „Het eerste boek is nu twee weken op de markt, dus ik kan er nog niet veel van zeggen. Wat me wel meeviel, was dat mijn boek ook op de algemene markt gewoon ingekocht wordt. In de christelijke boekenwereld kennen ze me wel, dus dat was minder spannend. Het was hard werken voor het eerste boek. Ik verwacht dat de volgende boeken minder energie zullen kosten, omdat je nu al wat meer dingen klaar hebt liggen.”

Verboom: „Het is nu even heel druk, want in maart en april komen er weer nieuwe boeken uit. Maar ik doe wat ik leuk vind.”

Alle artikelen uit het thema "Boekenmarkt in beweging" vindt u hier.