De reformator verbleef van mei 1521 tot maart 1522 in het kasteel, hoog op een heuvel in het Thüringer Wald bij Eisenach. Hij voelde zich er een balling, in „de woestijn”, zoals uit de ondertekening van zijn brieven –in het Latijn– bleek. Vrienden hadden hem ‘ontvoerd’ nadat hij zich op de rijksdag in Worms had verantwoord. En nu zat hij hier. „Te niksen”, zoals hij aan Melanchton schreef.

Op de Wartburg vertaalde Luther het Nieuwe Testament in het Duits. Nooit in zijn leven heeft hij echter „zo onder verzoekingen en aanvechtingen geleden als hier”, schreef drs. P. den Ouden in 2014 in zijn boek ”Luther op de Wartburg. Brieven in ballingschap”. „’s Nachts was zijn kamer aardedonker; hij was moederziel alleen, onbereikbaar voor mensen. De wind om het hoge kasteel deed de zware balken soms kraken. Onverklaarbare geluiden, zuchtende stemmen, dan weer luid geraas „alsof er honderd tonnen van een trap kwamen bolderen” overtuigden hem ervan dat de duivel bij hem op bezoek kwam.”

Mist

Veel van die emoties doorworstelde de hervormer in deze werkkamer. De ”Lutherstube.”

Luther had soms weinig uitzicht. In letterlijke zin kon het koningspaar daarvan iets meebeleven: de Wartburg was in mist gehuld.

De Wartburg is een van de best bewaard gebleven middeleeuwse burchten van Europa. Het kasteel heeft een deel van zijn rijkdom te danken aan prinses Sophie, dochter van koning Willem II. Toen haar man, groothertog Carl-Alexander van Saksen-Weimar-Eisenach, besloot de vervallen burcht te restaureren, stak zij er geld in.

De vorst en zijn vrouw bezochten de toeristische trekpleister vanwege de herdenking dit jaar van ”500 jaar Reformatie.” Dat was daarna ook het onderwerp tijdens het diener in het hotel ernaast –ook al geroemd om het uitzicht, maar vandaag even niet.

Het koningspaar overnachtte ook in het hotel. Directeur Jens Dünnbier was volgens de Thüringische Landeszeitung lyrisch over de samenwerking met hof en ambassade. „Dat is bij andere staatshoofden wel anders geweest.”

Dünnbier diende dinsdagavond Kresse-Süppchen met Sättelstädter rookforel en runderfilet met Earl Grey-pepersaus op. Intussen kregen koning Willem-Alexander en koningin Máxima een historisch vertoog van Heinz Schilling te horen. De historicus hield volgens het ANP „een diepgravend en vooral lang betoog over Luther, die hij plaatste in een meer wereldse context, waarbij Schilling ook aanknopingspunten zocht met het calvinistische Nederland. „Dat eigenlijk heterodox protestant was” en daardoor een brede wereldblik had.

Er kwamen nog meer wetenschappers aan het woord. Aan tafel zaten vertegenwoordigers van verschillende geloofsgemeenschappen uit de drie deelstaten die het paar deze week bezoekt.

De reformator keerde na driehonderd dagen terug naar Wittenberg. Daar bezoeken koning en koningin donderdagmiddag de Slotkerk.

Erfurt en Buchenwald

Koning Willem-Alexander houdt van volle programma’s en een flink tempo. En soms moet hij snel schakelen. Woensdagmorgen stond opeens een heel andere periode centraal; de Tweede Wereldoorlog. In Erfurt bezocht het koningspaar de oudste synagoge van Europa, in Buchenwald de restanten van een concentratiekamp.

De synagoge heeft zijn oorsprong in 1094. Door de Jodenvervolging verviel het gebouw tot pakhuis en herberg, maar na 1992 werd het opgewaardeerd tot museum van het Joodse leven in Erfurt.

In de Staatskanzlei spraken koning en koningin met de minister-president van Thüringen, Ramelow. Daarna volgde Buchenwald. Hier zijn ruim 280.000 mensen gevangen gehouden, afkomstig uit meer dan vijftig landen. Hier kwamen 56.000 mensen niet meer levend vandaan. Van de 3300 Nederlandse gedetineerden kwamen er meer dan 500 om. Ter gedachtenis aan hen liet het vorstenpaar bloemen achter in het kamp.

Koningspaar op Duitse voorpagina’s

EISENACH (ANP). ”Hartelijk welkom!” De Thüringer Allgemeine pakte dinsdag breed uit met een Nederlandstalige begroeting op de voorpagina voor koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Die werden tegen 17.00 uur verwacht op kasteel Wartburg in Eisenach, voor het begin van hun vierdaagse bezoek aan de Duitse deelstaten Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt.

De Thüringer Allgemeine plaatste bij het welkomstwoord een foto van de beroemdste dichters van Duitsland, Goethe en Schiller. „Onze dichters zeggen ‘herzlich willkommen’”, aldus de krant, die een hele pagina had ingeruimd voor een vooruitblik op het werkbezoek.

Er werden prangende vragen beantwoord zoals hoe het koningspaar moet worden aangesproken, of er een kniebuiging moet worden gemaakt en of er geschenken aangeboden kunnen worden. „Ze hebben alles al, vaak in twee- of drievoud. Het is beter om iets te geven voor hun dochters”, meent de door de krant geraadpleegde expert Jürgen Worlitz.

In de Eisenacher Presse, die het koningspaar ook op de voorpagina had staan, stonden praktische tips voor de bevolking: waar kon een glimp worden opgevangen van het koninklijk bezoek en welke straten werden daarvoor afgesloten?

Oberbürgermeisterein Katja Wolf was in elk geval erg verheugd dat haar stad Eisenach de eerste halteplaats was.