Het kerkelijk geheugen van de meeste protestanten in België is kort. Met zijn recent verschenen boek ”Geloof alleen! Protestanten in België: een verhaal van 500 jaar” hoopt dr. Gottlieb Blokland (57) zijn Vlaamse geloofsgenoten besef van hun eeuwenoude wortels bij te brengen.

Tijdens zijn studie aan de Freie Evangelisch-Theologische Akademie in Basel kwam Blokland in aanraking met het werk van de Belgische Evangelische Zending. Van 1985 tot 1998 was hij voorganger van de BEZ-gemeente in De Panne. Sinds 1998 dient hij de Bethelkerk in de beruchte Brusselse wijk Schaarbeek, voortgekomen uit de BEZ en nu onderdeel van de Vrije Evangelische Gemeenten (VEG). „In de jaren 60 heeft de BEZ aan gemeenten die op eigen benen konden staan gevraagd een zelfstandige denominatie te vormen. Die is nu verdeeld in een Franstalige en een Nederlandstalige associatie.”

Anders

De Bethelkerk telt ongeveer 65 leden. De zondagse samenkomst trekt zo’n 45 bezoekers; aanwas van buitenaf is er weinig. „We worstelen met het probleem dat wij een Vlaamse kerk zijn, terwijl het Vlaamse karakter van Brussel grotendeels is verdwenen. Dat maakt het moeilijk om contacten te leggen. Daar komt bij dat de openheid voor het Evangelie vandaag de dag zeer beperkt is. Áls geseculariseerde mensen terugkeren naar de kerk, kiezen ze vaak weer voor de Rooms-Katholieke Kerk. Een evangelische gemeente is zo anders dat ze die bijna als bedreigend ervaren.”

Binnen de Verenigde Protestantse Kerk in België staan de Vrije Evangelische Gemeenten bekend als fundamentalistisch, weet Blokland. „Vanwege onze visie op het gezag van de Schrift. Het wonderlijke is dat we grotendeels dezelfde wortels hebben. Ook veel VPKB-gemeenten zijn in de 19e eeuw door evangelisatiewerk ontstaan, maar in de 20e eeuw gingen we een verschillende kant op. Binnen de VPKB leeft nu minachting voor de evangelische kerken. Omgekeerd wordt deze kerk aan onze kant als bijna demonisch afgeschilderd. In mijn boek heb ik geprobeerd alle kerkelijke stromingen in België eerlijk en met respect te beschrijven.”

Naast zijn werk als voorganger is Blokland inspecteur voor het protestantse godsdienstonderwijs op openbare scholen in Vlaanderen. Dat is in België grondwettelijk verankerd. „Alleen in Vlaanderen hebben we al tussen de 300 en de 400 leerkrachten.”

Zo nodig worden ze extra toegerust aan het Instituut voor Bijbelse Vorming, waarvan Blokland directeur en docent is. Het instituut is ondergebracht in het pand van de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in Leuven. „Ik ben ook lid van het bestuur van de ETF. Die combinatie van functies is kenmerkend voor protestantse voorgangers in België. Het is een klein wereldje, door het gebrek aan capabele mensen.”

De revolutie binnen de evangelische beweging in Nederland ging België tot nu toe grotendeels voorbij. Zeker de gemeenten die zijn voortgekomen uit de BEZ willen vasthouden aan het oorspronkelijke gedachtegoed. „Als wij het blad Visie van de EO lezen, herkennen we ons daar niet altijd meer in”, zegt Blokland. „Er is ook een zekere spanning tussen de Vrije Evangelische Gemeenten en de ETF. We begrijpen dat die academisch moet functioneren, maar vragen ons soms af of studenten nog echt de evangelische overtuiging hebben als ze zijn afgestudeerd. Blijven ze Genesis 1 als betrouwbaar Woord van God zien, om maar een sjibboleth te noemen. Ook bij de oecumenische contacten houden we ons hart weleens vast.”

Toekomst

Tegelijk erkent de Brusselse predikant dat de veranderde maatschappelijke context om aanpassing vraagt. „In de achterliggende periode heeft de BEZ zich bezonnen op haar toekomst. Evangelisatie en gemeentestichting blijven het doel, maar hoe geef je er concreet gestalte aan? België is een multicultureel land geworden, en zeer geseculariseerd. Op het geheel van de bevolking zijn we een fractie en daardoor maatschappelijk vrijwel onzichtbaar.”

Ook het feit dat veel protestantse gemeenten een buitenlandse voorganger hebben, belemmert de werfkracht. „Het rekruteren van Vlamingen voor het werk in de gemeenten blijft moeilijk”, verklaart Blokland. „Het leven van predikanten is hier niet eenvoudig. Bij veel Vlamingen leeft bovendien de gedachte dat een gemeente best zonder voorganger kan draaien.” Toch wil de predikant van de Bethelkerk niet in mineur eindigen. „Het missionaire elan is in onze gemeenten gelukkig nog altijd aanwezig.”

serie Protestant in België

Dit is het derde deel van een serie over protestanten in België. Morgen deel 4: Een Vlaamse internationale gemeente.