Wat is het directe gevolg van de uitspraak?

De Britse regering wilde eind maart naar Brussel stappen om daar officieel te vertellen dat het Verenigd Koninkrijk de EU wil verlaten. Dat kan nu niet meer; eerst zal de regering per wet het parlement om toestemming moeten vragen.

Is er een kans dat het parlement de brexit zal blokkeren?

Nee, dat zal niet gebeuren. Tijdens het debat over de uitspraak in het parlement dinsdag was de leidende vraag niet óf de brexit er moet komen, maar hoe. De Schotse SNP (54 van de 650 zetels) en de Liberaal-Democraten (9 zetels) zijn de belangrijkste oppositiepartijen die de brexit niet steunen, maar meer dan bezwaar maken kunnen zij niet. De Labourpartij, met 231 zetels de grootste oppositiepartij, steunt de brexit, maar eist wel dat de regering zorgvuldig te werk gaat.

Wat zal de parlementaire inbreng dan concreet betekenen?

Labour wil dat de regering zo snel mogelijk een ‘witboek’, een officieel beleidsdocument, voorlegt, met daarin concrete voorstellen voor de onderhandelingen en het gewenste resultaat. Daarmee wordt het parlement in staat gesteld om de regering effectief te controleren. Verrassend genoeg wordt Labour in die eis gesteund door een groeiende groep ‘brexiteeërs’, overtuigde voorstanders van de brexit, binnen de Conservatieve Partij van Theresa May. Die willen zien dat May de stevige woorden van haar brexitspeech van vorige week dinsdag ook omzet in daden. May gaf tijdens haar speech al aan dat de regering niet meer bekend wil maken dan strikt noodzakelijk. Te veel informatie zou de onderhandelingspositie van Groot-Brittannië verzwakken.

Loopt Mays planning vertraging op?

Volgens brexitminister David Davis houdt de regering nog steeds vast aan het plan om eind maart de zogeheten artikel 50-procedure te starten. Tijdens de procedure kunnen er amendementen ingediend worden, zowel door het Hogerhuis (de ongekozen Senaat, MB) als het Lagerhuis (de Britse Tweede Kamer, MB). Dat zou voor heel veel vertraging kunnen zorgen, maar de publieke druk om vaart te maken, is groot. Het regeringsplan is daarom nog steeds realistisch, ook omdat de wet die de uittreding regelt naar verwachting morgen al wordt ingediend.

Maar de regering heeft toch geen meerderheid in het Hogerhuis?

Dat klopt en veel leden van het Hogerhuis zijn tegen de brexit. In het Britse systeem kan het Hogerhuis deze wet hooguit een jaar tegenhouden. Het algemene gevoelen in het Hogerhuis is echter dat men de beslissing van het volk zal respecteren.

Wat zal de positie van Schotland, Wales en Noord-Ierland in het brexitproces worden?

Alle drie de landsdelen eisten tijdens de hoorzittingen in december dat hun parlementen eveneens over de brexit zouden mogen stemmen. Het hooggerechtshof geeft ze echter nul op het rekest: „Relaties met de Europese Unie en andere buitenlandse zaken zijn voorbehouden aan de Britse regering en het Britse parlement.” Een furieuze Schotse premier Nichola Sturgeon verklaarde dat „de uitspraak maar weer eens duidelijk maakt dat de gedane beloften aan Schotland het papier waarop ze geschreven zijn niet waard zijn.” Sturgeon duidt op de Sewel-conventie, een niet-bindende verklaring waarin beloofd wordt dat het Britse parlement geen wetten zal aannemen over onderwerpen die onder het Schotse parlement vallen.

Heeft Sturgeon een punt?

Ja en nee. Internationale verdragen vallen niet onder de reikwijdte van het Schotse parlement. Tegelijkertijd maakt de uitspraak opnieuw pijnlijk duidelijk dat de Schotten zelf weinig te vertellen hebben. Ondanks hun tegenstem zullen ze toch meegetrokken worden in de brexit. Dat laatste wil Sturgeon koste wat kost voorkomen en dus dreigde ze nogmaals met het organiseren van een tweede onafhankelijkheidsreferendum. Overigens zijn lang niet alle Schotten het in dat streven met haar eens.