Het immigratiebeleid is al sinds vorig jaar zomer een gevoelig thema in Duitsland. Toen honderd­duizenden vluchtelingen via de Balkan richting Duitsland kwamen, besloot Merkel de grenzen te openen. Zij vond dat dit hoorde bij de christelijke beschaving.

Vanaf het eerste moment was deze stap omstreden. Leider Horst Seehofer van de CSU, de Beierse zusterpartij van de CDU, koos toen al voor de confrontatie. De gebeurtenis van deze week maakt die kloof alleen maar groter.

Terwijl de migranten zich vorig jaar verdrongen om een selfie met Merkel te maken, antwoordde de kanselier op alle kritiek met de beroemd geworden zin: „Wir schaffen das” – wij redden het.

Hiermee werd de Duitse welkomstcultuur tot Merkels persoonlijk bezit. Alle problemen zouden met haar worden afgerekend. Zo ging dat ook na de massale aanrandingen tijdens de jaarwisseling in Keulen. Achteraf lijkt het erop dat Merkel de kwestie heeft onderschat.

Op het moment van de aanslag maandagavond was de bondskanselier bij de uitreiking van medailles aan mensen die zich hebben ingezet voor de integratie van nieuwkomers. Het publiek daar bestond grotendeels uit mensen met een migratieachtergrond. Die vonden het geweldig dat ze zei dat „de verscheidenheid ons verrijkt.” Een paar kilometer verder werd die zienswijze echter bruut aangevallen.

Aanvankelijk leek het erop dat de dader een Pakistaanse asielzoeker was. Dat was koren op de molen van Merkels tegenstanders. Binnen een uur sprak de Duitse anti-immigratiepartij AfD (Alternative für Deutschland) op Twitter van „Merkels doden.”

Ook Seehofer koos voor een kritische reactie. „Wij zijn het de slachtoffers en hun nabestaanden verplicht ons immigratie- en veiligheidsbeleid te heroverwegen.” Samengevat betekent dit zoiets als: van open grenzen krijg je dit soort ellende.

In haar eigen verklaring gisteren leek Merkel geschokt dat dit bloedbad was aangericht door iemand die „bij ons bescherming en asiel” heeft gevonden. Ze zag dit als een aanslag op allen „die onze hulp daadwerkelijk nodig hebben.” Hiermee liet Merkel zien wat voor haar nog steeds de kern is van het asielbeleid: mensen helpen die in nood zijn.

De vrijlating van de aanvankelijke verdachte veranderde het cynische sentiment richting Merkel niet. Het opeisen van de aanslag door IS (Islamitische Staat) gisteravond wakkert dit natuurlijk aan. Datzelfde geldt voor de zoektocht naar een verdachte Tunesiër.

Veel beschouwingen over het optreden van Merkel rond de aanslag verwijzen naar de Bondsdagverkiezingen in september. Zij trekt dan de CDU-lijst voor de vierde keer. De logische vraag is daarom: wat is het effect van deze aanslag op de politieke toekomst van Merkel?