Twitterende boeren: Van Dam, hier heb je onze laarzen!
Het protest van een groep melkveehouders uit Oost-Nederland tegen het falende mestbeleid van staatssecretaris Van Dam (Economische Zaken) breidt zich snel uit. In een aanzwellende stroom filmpjes op sociale media trekken boze boeren, vaak omringd door hun kinderen en koeien, demonstratief hun laarzen uit. „Die hebben we straks niet meer nodig.”
Het begon vorige week woensdag met een filmpje dat Geert Stevens uit Holten op Twitter zette. In dat filmpje stopt de Twentse melkveehouder zijn laarzen in een doos met als verzendadres Van Dam, Den Haag. „Als er niet snel duidelijkheid komt over het mestbeleid, kan ik met mijn bedrijf stoppen”, zegt Stevens. Hij roept collega’s op om zelf een ‘laarzenfilmpje’ te maken.
De veehouder wist toen nog niet dat de staatssecretaris de volgende dag totaal onverwachts zou bekendmaken dat zijn plan om de Nederlandse melkveestapel in te krimpen voorlopig niet doorgaat. De kern van dat plan, de invoering van zogeheten fosfaatrechten op 1 januari 2017, wordt minstens een jaar uitgesteld. Reden: de Europese Commissie ziet er een vorm van staatssteun in.
Het uitstel dreigt dramatische gevolgen voor de melkveehouderij te krijgen. De fosfaatrechten moeten de productie van mest, gerekend in kilo’s fosfaat, omlaagbrengen naar het niveau dat Nederland eerder met de Europese Commissie heeft afgesproken om de kwaliteit van het grondwater te beschermen. Vorig jaar overschreed de veehouderij dit zogeheten fosfaatplafond fors, vooral doordat boeren vanwege de afschaffing van de melkquotering meer koeien gingen houden. Daardoor dreigt ons land de zogeheten derogatie kwijt te raken. Dat is een Brusselse ontheffing die boeren toestaat om op grasland extra mest uit te rijden.
De huidige derogatie geldt tot en met 2017. Of die verlengd wordt, was al onzeker, maar is met het uitstel van de fosfaatrechten nog onzekerder geworden. Zonder derogatie moet de melkveestapel met 480.000 koeien krimpen om de mest van de overblijvende dieren nog uit te kunnen rijden, zo heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek deze week berekend. Dat komt erop neer dat pakweg een op de drie koeien naar het slachthuis moet.
Stevens actie kreeg een stevige impuls toen boerin Eline Vedder-Monaster uit het Drentse Ruinerwold haar filmpje postte. In een emotionele oproep stelt ze Van Dam persoonlijk verantwoordelijk voor de grote onzekerheid waarin 20.000 boerengezinnen verkeren. „Wij voelen ons in de steek gelaten.” Het filmpje was donderdag al 69.000 keer gedeeld.
Stevens en Vedder zijn sinds woensdag het gezicht van een actiegroep die onder de titel #laarzenactie Van Dam oproept om binnen twee weken met een oplossing te komen. „Anders komen we naar Den Haag.”
Van Dam is op vakantie. Maar onze gezinnen zitten in grote onzekerheid.
Stevens zei woensdag desgevraagd dat er tientallen filmpjes circuleren waarop boze boeren hun laarzen naar de camera smijten. De actie heeft de steun van brancheorganisatie LTO Nederland. „Iedereen vindt dat er iets moet gebeuren. Als boeren mogen we zelf geen afspraken maken om de mestproductie te verlagen, want dat botst met kartelregels. Daarom moet de overheid het doen. De komst van fosfaatrechten is op 2 juli 2015 al aangekondigd, de Kamer zou er deze maand over beslissen. Het is onbegrijpelijk dat de staatssecretaris er na 468 dagen de stekker uit trekt.” En, doelend op het reces in politiek Den Haag: „Van Dam is op vakantie. Maar onze gezinnen zitten in grote onzekerheid.”
Donderdag vergaderen de boeren over het vervolg van hun actie. Wat ze straks in Den Haag precies gaan doen, is nog niet bekend. Stevens: „Maar we willen het publieksvriendelijk houden. De melkveehouderij heeft een goed imago, daar zijn we zuinig op.”
