Den Bommel is een klein plaatsje op Goeree-Overflakkee, maar de kerk van het dorp is wel de enige echte Groene Kerk op het eiland. Op de linkerpaal bij het toegangshek is het logo bevestigd. ”Wij zijn een groene kerk” staat er in lichtgroene letters.

Dat er ook daadwerkelijk iets aan duurzaamheid gedaan wordt, is te zien op het naastgelegen verenigingsgebouw Bij de Bron. In totaal 24 zonnepanelen bedekken er bijna heel het dak.

Andere opvallende duurzaamheidskenmerken zijn niet zo een-twee-drie te zien, maar de vier personen sterke duurzaamheidscommissie weet ze wel te benoemen. In die commissie zitten de kerkenraadsleden Petrick Janse (ouderling-kerkrentmeester) en Jan Meinster (scriba en jeugdouderling). Annelies van den Hoek en Gijske Meinster, die niet in de kerkenraad zitten, zorgen voor een evenwichtige man-vrouwverdeling.

Rollen

Jan Meinster bracht de duurzaamheidsbal aan het rollen in de kerkenraad. Vier jaar geleden ontving hij naar eigen zeggen weinig respons op een brief aan de kerkenraad met een vraag om meer aandacht voor het milieu. Een jaar geleden was de situatie veranderd en kreeg hij de kerkenraad achter zich. Sindsdien is er in snel tempo een wissel omgegaan.

Zo heeft de kerkvoogdij het aantal van vier zonnepanelen die met een actie op het dak van Bij de Bron geplaatst waren, aangevuld met twintig andere panelen. Het gebouw is nu zelfvoorzienend wat betreft de elektriciteit. Ook zijn de stookprogramma’s voor het verenigingsgebouw en de kerk aangepast, zodat er minder energie verbruikt wordt, en is er in het verenigingsgebouw ledverlichting aangebracht.

Dat is niet alles. De kerkvoogdij heeft nog meer plannen. Janse: „Bij de renovatie van het kerkinterieur willen we daar ook ledverlichting –die beter is voor het milieu– aanbrengen. Verder let de kerkvoogdij bij de aanschaf van nieuwe apparaten, zoals een vaatwasmachine, op het milieukeurmerk.”

Coöperatie

De kerkvoogdij heeft daarnaast een geldbedrag uitgeleend aan Deltawind, een duurzame coöperatieve organisatie op het eiland die streeft naar maximaal gebruik van hernieuwbare energie. „De coöperatie heeft twee windparken en een zonnepark. Het is niet alleen een duurzame maar ook een zakelijk gezien goede belegging, omdat de lening veel meer oplevert dan spaarrente”, zegt Janse.

De hervormde kerk is deze zomer op het eiland bekend geworden doordat een aantal leden van de gemeente, in opvallende witte shirtjes met een groen opschrift, meedeed aan de Omloop, een lange wandeling over heel het eiland. Van den Hoek: „Als je loopt, zie je de natuur beter en geniet je meer van Gods schepping. We kwamen midden in de nacht bij de Slikken van Flakkee, waar we schapen zagen liggen. We dachten dat ze sliepen maar toen we dichterbij kwamen hoorden we ze herkauwen. Tijdens de Omloop konden we aan veel mensen uitleggen wat een Groene Kerk is.”

Geen hoofdzaak

Milieubewustzijn is geen hoofdzaak maar wel een belangrijke bijzaak voor de kerk, zegt Meinster. „Het gaat om de verkondiging van het Evangelie en om het geloof in Christus, maar het behoud van de schepping is ook van groot belang. Er staan veel teksten in de Bijbel die daarop wijzen. De bekendste is wellicht Genesis 2:15: „De Heere God nam de mens, en zette hem in de hof van Eden om die te bewerken en te onderhouden.” Het is niet de enige tekst. Kijk bijvoorbeeld naar Deuteronomium 10:14, waar staat dat de aarde van de Heere is en niet van ons.”

Meinster vindt het waardevol als het onderwerp duurzaamheid leeft bij heel de gemeente. Hij begrijpt dat het niet van de ene op de andere dag tussen de oren zat. De commissie wil bewustwording creëren tijdens de gemeentedag op 8 oktober, die een duurzaam karakter krijgt. Van den Hoek: „We zijn van plan om zo veel mogelijk voedingsmiddelen van het eiland te halen en op die manier duurzaam te zijn. De melk komt van een koe in het dorp, het meel van een molen in de buurt. Aan de bezoekers wordt gevraagd groente mee te nemen uit hun moestuin. Dat is ook duurzaamheid.”

Geen hobby

De hervormde gemeente van Den Bommel is nog steeds de enige Groene Kerk op het eiland, maar in de regio groeit het milieubesef. „De zaak is het waard om er energie in te steken. Het gaat hier niet om een hobby van een paar mensen, maar om een gebod van God”, stelt Meinster. Van den Hoek vult aan: „Duurzaamheid en de christelijke identiteit horen bij elkaar. Een christen kan God ook verheerlijken door goed met Zijn schepping om te gaan.”

Zie ook: groenekerken.nl/kerken-bommel-goeree-overflakkee

Groene kerk

Een Groene Kerk wordt erkend als de kerkgemeenschap belooft om (stapsgewijs) te verduurzamen. De gedane beloften van duurzaamheid komen op de website groenekerken.nl te staan. Vanaf dat moment is een kerk aanspreekbaar op haar belofte. De GroeneKerkenactie is een samenwerking tussen Kerk in Actie –uitgaande van de Protestantse Kerk in Nederland– en de christelijke hulpverleningsorganisatie Tear.

Op zaterdag 8 oktober vindt in Ede de vijfde GroeneKerkendag plaats. Verschillende kerken presenteren zich en er zijn lezingen en workshops.

Zie ook: groenekerken.nl

---

Stap voor stap

In de lijst van Groene Kerken zijn vooral veel gebouwen terug te vinden van protestantse gemeenten in de Protestantse Kerk in Nederland. In de lijst bevinden zich geen kerkgebouwen van hersteld hervormde gemeenten, (oud) gereformeerde gemeenten (in Nederland). Heel langzaam krijgt het thema duurzaamheid echter ook in die kerken meer aandacht. Dat blijkt uit synoderapporten, maar ook op lokaal niveau wordt er hier en daar actie ondernemen.

Zo heeft het kerkgebouw van de hersteld hervormde gemeente in Elspeet een warmtepomp met bodembron en vloerverwarming. Ook de hersteld hervormde gemeente in Ouddorp paste een warmtepomp toe voor het verwarmen van het kerkgebouw en koos bewust voor „een duurzaam energiesysteem.”

De leden van de gereformeerde gemeente van Vlissingen besloten 45 zonnepanelen op het platte dak van de Marnixkerk te plaatsen.

In veel gevallen sneuvelen duurzame maatregelen als er een kostenafweging moet worden gemaakt.

Dit is het tiende deel in een serie over duurzaamheid in de gereformeerde gezindte naar aanleiding van onderzoek van het RD.