„Als u de Satanist in uzelf herkent, kunt u besluiten lid te worden van de Church of Satan”, zo luidt de nogal macabere introductie op www.satanisme.nl. De Church of Satan is een wereldwijde organisatie en heeft haar administratieve hoofdkwartier in New York. De kerk van satan is de Nederlandse afdeling van de Amerikaanse Church of Satan, die op 1 mei 1966 –vijftig jaar geleden– werd opgericht in San Francisco.

Grotto

Binnen de Church of Satan zijn ”grotto’s” (afdelingen) actief, die opgebouwd zijn rond charis­matische leiders die ook wel hogepriester worden genoemd. Amsterdam heeft de oudste grotto van de kerk buiten Amerika. De Grotto Magistratis Amsterdam organiseert regelmatig rituelen voor zijn leden. „Als u hieraan deel wilt nemen, zult u lid moeten zijn van de Church of Satan. Dit lidmaatschap kost u eenmalig 200 dollar”, zo vertelt de website.

De kerk houdt regelmatig informatie­avonden „in het centrum van Amsterdam.” Als mensen daaraan deel willen nemen, kunnen ze mailen. „Wij nodigen u dan uit voor een gesprek, zodat u op al uw vragen een antwoord kunt vinden en u exact weet waar u aan begint.” Niet iedereen kan zomaar binnenlopen. Geïnteresseerden worden eerst gescreend en moeten gedetailleerd aangeven wat hen trekt.

De kerk in Nederland kent naar schatting enkele honderden geregistreerde leden, met daaromheen enkele duizenden aanhangers. In Amerika zijn er miljoenen leden.

Ondergronds

De grotto in Amsterdam is offi­cieel opgericht in 1972 en heeft bovengrondse en ondergrondse perioden gekend. Tot 1989 was de kerk bovengronds actief. In die periode stond Maarten Lamers aan het hoofd. Hij veranderde de satanskerk in een elitaire seksclub onder het mom van een religieus genootschap. In 1990, toen Lamers vluchtte voor de fiscus (die de vrijstelling van belasting niet accepteerde), ging de satanskerk ondergronds, dat wil zeggen dat men geen openbaar kerkgebouw meer had waar iedereen naar binnen kon lopen.

De locatie van de Grotto 
Magistratis Amsterdam, waar de bijeenkomsten plaatsvinden, blijft ook strikt geheim en is alleen bekend bij de leden. Dat is anders in Amerika, waar huidig leider en hogepriester Peter Howard Gilmore (1958), tevens musicus, schrijver en componist, actief deelneemt aan het openbare debat over satanisme.

Vleselijk beest

De internationale website van de Church of Satan vertelt dat zij de eerste bovengrondse organisatie is die openlijk gewijd is aan de accep­tatie van „de ware natuur van de mens”, namelijk de mens als een „vleselijk beest, levend in een kosmos die onverschillig is voor ons bestaan.”

Op de Nederlandse website wordt onderstreept dat het satanisme „een religie is die de mensheid niet onderdrukt en de mens neemt zoals zij is.” Het is bedoeld voor „mensen die met beide benen op de aarde staan. Mensen die het leven genieten zoals het bedoeld is.”

Het belangrijkste symbool van het satanisme is het pentagram, of vijfhoekige ster. Het symbool dateert van 3500 voor Christus, maar over de exacte betekenis bestaat geen eenduidigheid. Volgens sommigen symboliseert het perfectie en baseerden de Egypte­naren de piramidevorm hierop. Anderen zeggen dat het symbool staat voor de vijf zintuigen. In het omgekeerde pentagram wordt vaak een bokkenkop afgebeeld. Tijdens ceremonies wordt deze begroet met de ‘bokkengroet’, die ook wel te zien is in videoclips van rocksterren.

Provocerend

De naam satanisme is provocerend bedoeld; kenmerkend voor de jaren zestig. Het verheerlijken van de duivel kwam meer voor in die tijd. Popgroep The Rolling Stones bijvoorbeeld bracht het nummer ”Sympathy for the devil” uit.

De naam satan staat voor sommigen niet zozeer voor het christelijk begrip van de duivel, als wel voor de verheerlijking van het ongeremde natuurlijke leven. Belangrijk onderdeel van de satanische rituelen is het beoefenen van magie, zodat je meer zeggenschap over jezelf verkrijgt en anderen kunt beïnvloeden. Een ander deel van de satanisten vereert wel degelijk de satan, die zij bij voorkeur Lucifer noemen.

Het feit dat de kerk (zo presenteert zij zich) haar rituelen uitvoert in de beslotenheid, zegt veel over de beweging als een geheimzinnige sekte. De leden zelf praten nergens over. De kerk van satan is een typisch voorbeeld van een ‘tegenkerk’. Dat blijkt ook uit het symbool van het om­gekeerde kruis. Ook veelzeggend is dat zij in de beslotenheid opereert, terwijl de christelijke kerk niets te verbergen heeft en het Evangelie openlijk verkondigt.

Adres

Krijn de Jong, oud-medewerker van de stichting Tot Heil des Volks in Amsterdam, heeft weleens oog in oog gestaan met iemand van de satanskerk toen deze op de wallen nog een eigen ‘kerk’ had. „Ik heb vaak aan de woorden in de Openbaring gedacht als ik op de wallen liep: daar waar de satan woont. Toch is het niet belangrijk of de satan een bepaald adres heeft. Het gevaarlijkste is dat hij invloed heeft zonder dat wij het merken. Hij weet ons allen te vinden, daarvoor is geen adres nodig. De Bijbel laat ook duidelijk weten wat we moeten doen: hem wederstaan.”