Hoe zou u het wij-gevoel in Nederland willen omschrijven?

„Het wij-gevoel voor Nederland moet niet in de eerste plaats aan ons menselijk denken worden ontleend. Elk mens is een schepsel van God en is door Hem gemaakt als een verantwoordelijk wezen. Daarbij is de verhouding tot God fundamenteel. Jezus heeft in lijn met het Oude Testament geleerd dat de naaste liefhebben als jezelf daarmee onlosmakelijk verbonden is. Daar liggen de belangrijkste wortels voor een samenleving waarin dienst aan God en de naaste, het oefenen van recht en gerechtigheid, belangrijke grondslagen vormen.

Dat is normerend voor overheid en onderdanen in allerlei levensverbanden. Een Bijbels-theologische reactie rond het ”wij-gevoel” zal door velen in de moderne samenleving eerder worden uitgelegd als een ”zij-gevoel”. Toch mogen deze Bijbelse noties niet onderbelicht raken.”

Hoe belangrijk is het wij-gevoel?

„Het woord ”samenleving” impliceert al dat we ”samen leven”. Dat vraagt een innerlijke houding waarin niet het –al of niet verkapte– eigenbelang de boventoon voert, maar het gemeenschappelijk belang. De cohesie van de samenleving is onder druk komen te staan. Er dreigen groepen uitgesloten te worden, waarbij ook sociaal-economische ongelijkheid een factor is. Voor een leefbare samenleving is het van groot belang dat we oog houden voor elkaar. Dienst, recht en gerechtigheid zijn Bijbels gezien onmisbaar voor een echte en hechte samenleving. Als wij met elkaar weer leren daarvoor te stáán, zal dat vruchten afwerpen.”

Wat ziet u als de grootste bedreiging van de solidariteit?

„Dat we in onze bezinning een verkeerd uitgangspunt kiezen. Voor niet-christenen kan dat een onrealistisch optimisme zijn, waarbij de moderne mens het wel zal maken. Tegen beter weten in doen we alsof het van lieverlee beter zal worden in de wereld, terwijl in werkelijkheid de spanningen hand over hand toenemen.

Voor christenen is er de valkuil dat we vooral wijzen naar anderen. Wanneer we een soort comfortzone opbouwen waarin we ons veilig of zelfs beter dan anderen voelen, zitten we er theologisch en maatschappelijk gezien naast. De taal van het gebed van Daniël 9 is anders! Daniël spreekt van de beschaamdheid der aangezichten bij vorst en volk „omdat wij tegen U gezondigd hebben.” Als heilige verlegenheid om Gods barmhartigheid en vergeving enerzijds en oprechte schuldbelijdenis anderzijds bij ons ontbreken, is dat een verkeerde manier van ”wij en zij-denken”. We zijn als christenen niet beter, maar als het goed is door Gods genade wel anders. Door het vernieuwende werk van Gods Geest ontvangen we een bewogen hart. Het mag wel de vraag zijn of dat ook echt zichtbaar is.”

Hoe probeert u zelf bij te dragen aan het wij-gevoel?

„Mijn vrouw en ik proberen er te zijn voor anderen. Een luisterend oor en een betrokken hart is wat velen nodig hebben. Als ik wandel, blijf ik consequent mensen groeten, ook al groeten sommigen structureel niet terug. We proberen ons huis open te stellen voor mensen uit de buurt om een kop koffie te drinken en om bij te praten. We richten ons zonder kramp ook op jongeren die vaak behoefte hebben aan diepergaande contacten. Het is mooi om te zien hoe dat verbindingen schept. Theologisch blijft Lukas me boeien. Handelingen 10:35 is in dit kader hoogst actueel.”

serie
Samen leven

Dit is het slot van een serie over het pleidooi voor een sterk ”wij” in Nederland.