De achtergronden van de Marrow of Modern Divinity zijn bekend. In 1645 verscheen in Londen ”Het merg van de nieuwe godgeleerdheid”, geschreven door de amateurtheoloog Edward Fisher. Grote invloed kreeg het geschrift pas ongeveer 75 jaar later, toen het in 1720 in Schotland officieel werd verboden. Onder anderen de gebroeders Erskine en Thomas Boston protesteerden daartegen, hetgeen tot hun veroordeling leidde. Alexander Comrie, zelf uit Schotland afkomstig, vertaalde in 1757 het geschrift in het Nederlands.

Evenals Luthers geschrift over de vrije wil en Kohlbrugges preek over Romeinen 7:14 is de Marrow meer een theologisch statement in een bepaalde concrete situatie dan een uitgebalanceerde verhandeling. Dergelijke geschriften kunnen geestelijk tot rijke zegen zijn, maar ze moeten niet fungeren als ijkpunt voor rechtzinnigheid.

Het oogmerk van Ferguson, die hoogleraar is in de VS en er ook jaren predikant was, ligt vooral in het heden. Hij wil aandacht vragen voor wat de kerk nú nodig heeft. Daarom kiest hij voor „variaties op thema’s van de Marrowcontroverse.” Onder evangelicals in Amerika vindt momenteel een levendige discussie plaats over de verhouding van Wet en Evangelie. Soms wordt het gesprek fel en klinken er over en weer verwijten van wetticisme of antinomianisme.

Geen gelukkige keuze

Ik vind Fergusons keuze om dit actuele punt aan de hand van de Marrow te bespreken, niet zo gelukkig. De Marrow presenteert zichzelf weliswaar als de middenweg tussen wetticisme en antinomianisme maar behoort, dogmahistorisch bezien, zelf thuis in het antinomiaanse kamp. Als hedendaags verzoeningsgeschrift is de Marrow dan ook niet geschikt.

Ferguson gaat niet in op de dogmahistorische context. Er is geen enkele aandacht voor de receptie van de Marrow direct na het verschijnen, en ook de critici van de Marrow Men krijgen nauwelijks het woord. Hij suggereert dat Calvijn, Perkins, Owen, Flavel en Boston theologisch ongeveer dezelfde positie innemen als Fisher, wat echter aantoonbaar onjuist is. De critici worden te gemakkelijk als wettisch en moralistisch bestempeld. Deze aanpak maakt Ferguson kwetsbaar; wie dat wil, zou kunnen insinueren dat volgens Ferguson de doorgaande lijn van alle grote theologen precies bij hemzelf uitkomt.

De studie had aan waarde gewonnen als er meer oog was geweest voor vragen zoals deze: Waarom citeren auteurs van vóór de Marrowcontroverse (zoals Owen, Rutherford, Goodwin en Matthew Henry) dit geschrift nooit instemmend? Waar komt de beschuldiging vandaan dat de Marrow antinomiaans zou zijn? Wat wil het zeggen dat Fisher positief spreekt over de antinomiaan Robert Towne en negatief over de puriteinen Dod en Cleaver?

Deze opmerkingen doen geen afbreuk aan het punt dat Ferguson wil maken. Hij wijst met klem op de noodzaak van een krachtig, onbeperkt bevel tot geloof en bekering. Achter in het boek zit een waardevolle bijlage, met een brontekst van Boston over het wezen van het zaligmakende geloof. „Een mens kan geen ding aannemen, zo het hem uit de hemel niet gegeven is” (Joh. 3:27); toch mag iedere hoorder van het Evangelie Christus aannemen, omdat Hij aan iedere hoorder gegeven wordt, aldus Boston. Hij verwijst naar Essenius, naar het Kort Begrip en naar de Heidelbergse Catechismus als bronnen die zijn visie bekrachtigen. Er is geen geloof zonder zekerheid, zodat iedere gelovige verzekerd is van vergeving der zonden en van het eeuwige leven.

Ferguson gaf zijn boek de titel ”De gehele Christus”. De tussenweg tussen antinomianisme (verkeerd zicht op de betekenis van de wet) en wetticisme (verkeerd zicht op de vrije toegang tot de genade) vinden wij alleen als wij het oog van het geloof rechtstreeks richten op de gehele Christus, tot rechtvaardiging en heiligmaking.

The Whole Christ: Legalism, Antinomianism, and Gospel Assurance – Why the Marrow Controversy Still Matters, Sinclair B. Ferguson; uitg. Crossway, Wheaton (VS), 2016; ISBN 978 1 4335 4800 0; $ 24,99.